Rất ít doanh nghiệp vay được vốn ưu đãi
Kết quả khảo sát PCI-2022 vừa được VCCI công bố cho thấy dù Chính phủ đã tung ra gói hỗ trợ 2% lãi vay ngân hàng thương mại, quy mô gói hỗ trợ 40.000 tỉ đồng, để giúp doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh (có khả năng trả nợ) vay vốn phục hồi sản xuất sau đại dịch COVID-19 trong hai năm 2022-2023, nhưng doanh nghiệp vẫn không vay được vốn trong năm qua.
Theo báo cáo PCI 2022, có 29,5% doanh nghiệp biết tới gói hỗ trợ này, khoảng 2% doanh nghiệp đã nhận được khoản vay từ gói hỗ trợ.
Nhưng có tới 56,7% doanh nghiệp gặp khó khăn khi thực hiện thủ tục vay vốn từ gói hỗ trợ này.
Con số khảo sát của VCCI trùng hợp với số liệu được Ngân hàng Nhà nước công bố mới đây. Tính đến hết tháng 2-2023, doanh số cho vay hỗ trợ lãi suất 2% đạt hơn 84.000 tỉ đồng, số tiền lãi đã hỗ trợ cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh vay chỉ đạt khoảng 256 tỉ đồng, rất nhỏ so với nguồn lực hỗ trợ được Chính phủ đưa ra trong Chương trình phục hồi kinh tế 2022-2023.
Điều kiện vay là trở ngại lớn nhất
Cũng theo báo cáo PCI 2022, có 74,8% doanh nghiệp cho biết điều kiện cho vay khó khăn là trở ngại lớn nhất đối với họ, khi thực hiện thủ tục vay vốn từ gói hỗ trợ lãi suất 2%.
Bên cạnh đó có 12,3% doanh nghiệp phản ánh về sự thiếu minh bạch trong quy trình thủ tục giải ngân, 5,6% doanh nghiệp cho biết thời hạn cho vay ngắn và 7,5% doanh nghiệp gặp những khó khăn khác trong quá trình vay vốn.
Và trường hợp không thể vay vốn từ các ngân hàng, nhiều doanh nghiệp phải xoay xở từ các nguồn khác để có vốn kinh doanh.Báo cáo PCI 2022 ghi nhận có tới 75,5% doanh nghiệp vay mượn từ người thân, bạn bè, tăng đáng kể so với con số 51% từng ghi nhận trong báo cáo PCI 2021.
Có 24,3% doanh nghiệp tìm tới các nguồn khác như huy động từ cổ đông, vay từ doanh nghiệp khác hoặc cầm cố, bán tài sản của doanh nghiệp.
Tỉ lệ doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn từ các công ty cho thuê tài chính, quỹ tín dụng nhân dân là 21%.
Khoảng 10,9% doanh nghiệp vay cán bộ ngân hàng, tổ chức tín dụng không qua thủ tục chính thức trong năm 2022.
Đáng lo ngại hơn cả là có khoảng 12,5% doanh nghiệp không vay được vốn, buộc phải xoay sang vay "tín dụng đen", tăng mạnh so với con số trong báo cáo PCI 2021 khoảng 4% doanh nghiệp vay tín dụng đen.
Lãi suất các khoản vay "tín dụng đen" rất cao, theo khảo sát PCI 2022 thì lãi vay trung bình từ các khoản tín dụng đen khoảng 46,5%/năm, cao gấp khoảng 5,5 lần so với lãi vay trung bình từ các ngân hàng.
Muốn vay vốn phải 'bồi dưỡng' cho cán bộ tín dụng
Báo cáo PCI-2022 cũng nhận định tiếp cận tín dụng trở thành mối lo lớn nhất của doanh nghiệp năm 2022, có khoảng 55,6% doanh nghiệp cho biết khó tiếp cận tín dụng.
Trong đó 79,4% doanh nghiệp tham gia khảo sát PCI 2022 cho biết trở ngại lớn nhất là việc doanh nghiệp không thể vay vốn nếu không có tài sản thế chấp.
Một loạt khó khăn tiếp cận tín dụng khác có dấu hiệu gia tăng trong năm 2022 như các ngân hàng, tổ chức tín dụng áp đặt điều kiện tín dụng bất lợi cho doanh nghiệp tư nhân, thủ tục vay vốn phiền hà.
Tình trạng doanh nghiệp phải 'bồi dưỡng' cho cán bộ tín dụng để vay vốn nhiều hơn; và tình trạng cán bộ tín dụng cố tình bắt lỗi, kéo dài thời gian xử lý hồ sơ vay vốn của doanh nghiệp tăng gần gấp đôi so với năm 2021.
