Nhân vật quyền lực một thời của DongA Bank
Ông Trần Phương Bình (SN 1958) từng là nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực ngân hàng. Trước khi trở thành người gây dựng, dẫn dắt DongA Bank, ông Bình từng có kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy kinh tế.
Ông là người gắn bó với DongA Bank từ khi mới thành lập và đã từng đưa ngân hàng này trở thành nhà băng bán lẻ và có tiếng tăm về mặt công nghệ.
Nhà băng này dưới thời ông Trần Phương Bình có những năm tháng thăng hoa, là một hiện tượng trên thị trường tài chính ngân hàng trong nước.
Từ một ngân hàng nhỏ bé, với vốn điều lệ 20 tỷ đồng từ 1992, DongA Bank đã trở thành nhà băng có quy mô vốn 5 ngàn tỷ đồng vào năm 2014.
Quyết định tiên phong trong lĩnh vực công nghệ, tập trung vào khách hàng cá nhân đã giúp thương hiệu DongABank nổi bật trên thị trường. DongA Bank từng được xem là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam tự chế tạo ra được máy ATM bán vàng tự động, máy ATM lưu động, các buồng Auto Banking thế hệ mới có chức năng nhận tiền mặt trực tiếp…
Ông Bình có 20 năm gắn bó với DongA Bank. Từ năm 1998, ông Bình bắt đầu đảm nhận chức vụ Tổng Giám đốc DongA Bank. Trong thời gian từ năm 2013 cho tới 8/2015, ông Bình giữ chức Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) DongA Bank.
Trên thực tế, ông Bình không nắm vị trí Chủ tịch HĐQT DongA Bank nhưng trong một thời gian dài, ông được xem là người trực tiếp lèo lái ngân hàng này. Ông là Tổng Giám đốc, người điều hành trực tiếp đồng thời là Phó Chủ tịch DongA Bank.
Một thời, ông Bình cùng với vợ được mệnh danh là cặp vợ chồng đại gia kim tiền số 1 Việt Nam.
Vợ ông Trần Phương Bình là bà Cao Thị Ngọc Dung cũng từng là nhân vật có ảnh hưởng của DongA Bank.
Thời gian đầu, bà Dung đảm nhận vai trò Chủ tịch DongA Bank, sau lui về làm cố vấn và tập trung công việc tại CTCP ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ).
Tại thời điểm năm 1992, PNJ là một trong những cổ đông sáng lập của DongA Bank với tỷ lệ sở hữu 40% vốn ngân hàng này. Bà Dung cũng từng là Chủ tịch HĐQT DongABank giai đoạn từ năm 1992-1997.
Trước khi bị Ngân hàng Nhà nước đình chỉ chức vụ Tổng Giám đốc DongA Bank, ông Bình là cổ đông cá nhân lớn nhất tại nhà băng này.
Theo báo cáo tài chính nửa đầu năm 2015 của DongA Bank, ông Bình nắm giữ 15 triệu cổ phiếu DAF (tương đương 3%). Ông Cao Sĩ Kiêm nắm giữ 0%. Bà Cao Thị Ngọc Dung nắm giữ gần 9,7 triệu cổ phiếu (hơn 1,9%); các con gái Trần Phương Ngọc Giao, Trần Phương Ngọc Thảo, Trần Phương Ngọc Hà nắm giữ tổng cộng 23,7 triệu cổ phiếu (tương đương khoảng 4,7%). Bên cạnh đó mẹ vợ, anh em vợ của ông Bình cũng nắm giữ tổng cộng hàng triệu cổ phiếu DAF.
Nhóm cổ đông do ông Bình làm đại diện từng nắm giữ 10,25% vốn điều lệ của DongA Bank và nhóm cổ đông là người thân của ông Bình từng nắm giữ 7,7% vốn điều lệ DongA Bank.
Thời điểm đó, nếu tính giá cổ phiếu DongABank trên thị trường, gia đình ông Bình có thể sở hữu khối lượng cổ phiếu DAF trị giá hàng trăm tỷ đồng. Bên cạnh đó, cùng với khối tại sản sở hữu tại PNJ, nhà ông Bình lọt top 20 gia đình giàu có nhất trên thị trường chứng khoán.
Sai lầm lớn, nhận 2 án chung thân
Chiều 20/8/2015, ông Trần Phương Bình đã bị Ngân hàng Nhà nước đình chỉ chức vụ Tổng Giám đốc DongA Bank sau khi có thông tin chính thức về kết luận thanh tra toàn diện quyết định kiểm soát đặc biệt ngân hàng này.
Ngày 11/12/2016, ông Bình bị Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an khởi tố và bắt tạm giam với 2 tội: Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng quy định tại Điều 165 và Điều 179 Bộ luật Hình sự.
Kết quả thanh tra cho thấy, trong giai đoạn 2012 trở về trước, Ngân hàng Đông Á đã có nhiều vi phạm pháp luật về quản lý tài chính, cấp tín dụng và hoạt động kinh doanh khác làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình tài chính và hoạt động của nhà băng này.
Ông Bình bị cơ quan điều tra xác định là người tổ chức, chỉ đạo các hoạt động ngân quỹ và đầu tư tại DongA Bank, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản gây thiệt hại cho DongA Bank tổng số tiền 3.405 tỷ đồng.
Theo cơ quan điều tra, hành vi vi phạm của ông Trần Phương Bình và lãnh đạo ngân hàng này trước năm 2015 là nguyên nhân dẫn đến việc DongA Bank lỗ lũy kế đến 31.000 tỷ đồng và âm vốn chủ sở hữu hơn 25.000 tỷ đồng vào thời điểm cuối năm 2015. Lý do chính là bởi ngân hàng này cho vay theo chỉ đạo ông Bình mà không tuân thủ các điều kiện theo quy định của pháp luật và của nội bộ ngân hàng.
Ông Bình sau đó đã có thư xin lỗi gửi đến khách hàng, các cổ đông và tập thể cán bộ nhân viên của DongABank. Ông thừa nhận đã có những quyết sách điều hành sai lầm trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế dẫn tới tình trạng xấu của DongABank. Ông Bình cho biết sẵn sàng chịu trách nhiệm cá nhân của mình trước các quy định của pháp luật.
Nguyên nhân DongA Bank tuột dốc được ông Bình thừa nhận và trong kết quả thanh tra là do “nợ xấu” khó đòi. Nhưng sâu xa hơn, nhiều ý kiến cho rằng Ngân hàng Đông Á đã “trượt chân” có phần nguyên nhân do kinh doanh vàng và không loại trừ khả năng kinh doanh vàng tài khoản ở nước ngoài.
Bên cạnh đó, DongA Bank cũng sa chân vào lĩnh vực bất động sản. Trong giai đoạn hậu khủng hoảng kinh tế thế giới 2008, DongABank có dấu hiệu đẩy tín dụng mạnh vào lĩnh vực bất động sản sốt nóng, thay vì định hướng tăng trưởng chậm mà chắc đã được chính ông Trần Phương Bình đề ra từ những ngày đầu dẫn dắt ngân hàng này.
Ông Trần Phương Bình đã bị khởi tố trong 4 vụ án và nhận án tù chung thân vì những sai phạm trước đó.
Năm 2018, ông Bình đã nhận án tù chung thân trong vụ án Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm chiếm đoạt, làm thất thoát tiền của Ngân hàng Đông Á. Năm 2020, ông Bình nhận án tù chung thân lần thứ 2 trong vụ thất thoát hơn 8.000 tỷ đồng của ngân hàng.
Vụ án thứ 3, ông Trần Phương Bình liên quan đến vụ thất thoát 184 tỷ đồng của Ngân hàng Đông Á. Ở vụ án này, ông Bình bị tuyên phạt 10 năm tù với cáo buộc chỉ đạo cấp dưới bỏ qua các quy trình thẩm định cho một khách hàng thân thiết vay tiền sai quy định.
Ngày 17/3 vừa qua, TAND TP.HCM tuyên án vụ vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng đối với ông Bình cùng 7 đồng phạm bị cáo buộc gây thiệt hại cho DAB hơn 5.500 tỷ đồng.
Đây là vụ án thứ 4 ông Bình bị khởi tố do sai phạm dẫn tới thất thoát tiền của Ngân hàng Đông Á. Ở vụ án này, ông Bình bị tuyên phạt mức án 20 năm tù.
Tổng hợp hình phạt chung với 3 bản án trước, ông Bình phải chấp hành hình phạt chung là tù chung thân.
