Nhiều sai phạm trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất
Tại thông báo kết luận thanh tra về quản lý và đầu tư xây dựng các dự án điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra một loạt các vi phạm trong phát triển điện mặt trời tại tỉnh Bình Thuận.
Theo đó, kết luận thanh tra nhấn mạnh đối với việc sử dụng đất để xây dựng nhà máy, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã không có văn bản hướng dẫn UBND tỉnh Bình Thuận về việc xây dựng các dự án Nhà máy điện gió Đại Phong và Nhà máy điện gió Hồng Phong 1 trên khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia. Thời gian dự trữ khoáng sản cũng không được xác định.
Tại Bình Thuận, có 13 dự án điện mặt trời và điện gió đã được đầu tư xây dựng trên đất dự trữ khoáng sản quốc gia theo Quyết định số 645 của Thủ tướng Chính phủ.
Trong số này, nhà máy điện mặt trời Hồng Liêm 3 được xây dựng trên đất hoạt động khoáng sản, trong khi Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 đang xây dựng trên 40,57 ha rừng, mà đến thời điểm thanh tra, việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng vẫn chưa được thực hiện.
Theo giải trình của UBND tỉnh Bình Thuận, dự án Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng để thực hiện dự án. Công ty cổ phần Năng lượng Hòa Thắng cũng đã nộp Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Bình Thuận một khoản tiền là 10,359 tỷ đồng theo phương án được phê duyệt.
Thanh tra cũng chỉ ra nhiều vi phạm trong quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại Bình Thuận để xây dựng các dự án điện mặt trời. UBND tỉnh Bình Thuận đã cho phép các doanh nghiệp như Công ty CP Năng lượng Thiên Niên Kỷ, Công ty CP Đầu tư và Xây lắp điện số 8 Bình Thuận, Công ty CP Năng lượng Hồng Phong 1, Công ty CP Năng lượng Hồng Phong 2, Công ty CP Đức Thành Mũi Né, Công ty CP điện mặt trời Trường Thành - Bình Thuận thuê đất 50 năm với mục đích xây dựng công trình năng lượng mà không có cơ sở pháp luật.
Ngoài ra, UBND tỉnh Bình Thuận còn phê duyệt và cho thuê đất vượt hạn mức theo quy định để các doanh nghiệp xây dựng dự án điện mặt trời, trong khi một số doanh nghiệp chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với đất đai.
Chưa duyệt thiết kế, chưa có giấy phép vẫn xây dựng
Cùng với đó, tại kết luận, Thanh tra Chính phủ cũng điểm tên hàng loạt sai phạm trong khởi công thực hiện dự án.
Cụ thể, Công ty cổ phần điện Mặt Trời đã khởi công Nhà máy điện mặt trời Phong Phú, đường dây điện trên diện tích 56,32 ha trước khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho thuê đất, bàn giao đất. “Đây là hành vi chiếm dụng đất, vi phạm hành vi bị nghiêm cấm quy định tại Luật Đất đai 2013”, kết luận nêu.
Còn Công ty cổ phần Năng lượng Thiên Niên Kỷ đã khởi công xây dựng dự án Nhà máy điện mặt trời Hồng Phong 5.2 ngày 16/6/2020, vận hành thương mại ngày 24/12/2020 là vi phạm quy định tại các quyết định cho thuê 55,47 ha đất của UBND tỉnh Bình Thuận, không thực hiện đúng cam kết tại các văn bản xin thuê đất.
Cũng theo Thanh tra Chính phủ đến thời điểm thanh tra, dự án này vẫn chưa được Thủ tướng Chính phủ có ý kiến cho phép xây dựng trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia tại tỉnh Bình Thuận.
Tương tự, công ty cổ phần Đức Thành Mũi Né (chủ đầu tư Nhà máy ĐMT Mũi Né) và Công ty cổ phần Hà Đô Bình Thuận (chủ đầu tư Nhà máy ĐMT Hồng Phong 4) xây dựng nhà máy trên đất dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai.
Ngoài ra, cơ quan thanh tra cũng phát hiện có 12/13 dự án tại Bình Thuận vi phạm điều kiện khởi công xây dựng công trình như: Thiết kế bản vẽ thi công chưa được phê duyệt; 2 dự án chưa có giấy phép xây dựng; 5 dự án mặt bằng thi công chưa được bàn giao.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Bình Thuận chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu trên.
Đối với Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm.
Thanh tra Chính phủ cũng đã chuyển đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an hồ sơ vụ việc vi phạm quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai thực hiện đầu tư xây dựng các dự án điện mặt trời, điện gió trên đất Quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia/Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan tại tỉnh Bình Thuận.
