Tại sao những người chơi casino và các trader lại thường thua nhiều hơn thắng? (P.4)

Bài này không nhằm mục đích so sánh bản chất, những giá trị của việc trading kinh doanh ngắn hạn các sản phẩm đầu tư với việc chơi casino. So sánh như vậy hẳn là rất khập khiễng. Mục đích của bài này nhằm chỉ rõ ra các nguyên nhân làm cho người chơi Casino, người kinh doanh ngắn hạn (trader) thua nhiều hơn thắng.. Và đi đến kết luận rằng Trading/ kinh doanh ngắn hạn không dành cho nhà đầu tư nghiệp dư, bán nghiệp dư mà chỉ dành cho những trader cực kỳ chuyên nghiệp.

 

LỢI THẾ CỦA NHÀ CÁI CASINO

Trò Sấp/Ngửa

Tôi dùng ví dụ trò chơi đơn giản nhất, trò chơi sấp ngửa, để giải thích ý nghĩa của lợi thế nhà cái trong casino, tiếng Anh gọi là House Advantage hay House Edge.

Trong trò chơi này, nhà cái quăng đồng xu có hai mặt Sấp, Ngửa.

Người chơi đặt 1 đồng vào Sấp. Nếu ra Ngửa nhà cái sẽ thắng của người chơi 1 đồng. Nếu ra Sấp, thì nhà cái trả cho người chơi 1 đồng. Đây là trò chơi công bằng, nhà cái không có lợi thế.

Hiểu một cách khác, lợi thế kinh doanh là tỷ lệ thắng của nhà cái khi họ không có bất cứ rủi ro nào.

Giả sử có một người chơi đặt 1 đồng vào sấp, và một người chơi đặt 1 đồng vào ngửa, thì bất cứ kết quả nào, nhà cái sẽ lấy 1 đồng của người thua trả cho người thắng. Tức là nhà cái không có rủi ro. Trong trò chơi này, khi nhà cái không có rủi ro, nhà cái cũng không thắng.

Đây là trò chơi mà nhà cái không có lợi thế. House advantage bằng 0.

Tuy vậy, hiện nay Casino hầu như không còn các trò chơi mà lợi thế của nhà cái bằng 0. Hầu hết các trò chơi tại Casino đều đem lại lợi thế cho nhà cái.

Trò Bầu Cua Tôm Cá

Trước hết chúng ta hãy xem xét trò chơi Bầu Cua Tôm Cá, hay còn gọi là Bầu Cua Cá Cọp mà người Việt hay chơi vào các dịp lễ tết. Cách chơi khá đơn giản: nhà cái đặt 3 viên xúc xắc in hình 6 linh vật (bầu, cua, cá, gà, tôm, nai) vào 1 cái tô. Nhà cái up cái dĩa lên và xốc nhiều lần, rồi mở dĩa ra. Ba 3 linh vật hiện lên là kết quả của lần chơi đó.

Giả sử người chơi đặt 1 đồng vào linh vật, ví dụ là Cua.

Trong dĩa có 1 Cua thì người chơi được giữ lại vốn, và thắng 1 đồng.

Trong dĩa có 2 Cua thì người chơi được giữ lại vốn, và thắng 2 đồng.

Trong dĩa có 3 Cua thì người chơi được giữ lại vốn, và thắng 3 đồng.

Trò chơi có vẻ rất công bằng. Trúng 1 thì thắng 1, trúng 2 thì thắng 2, trúng 3 thì thắng 3, không trúng thì mất tiền,

Nhưng thật ra, trò chơi này hoàn toàn không công bằng. Lợi thế của nhà cái rất lớn trong trò chơi này.

Để tính lợi thế của nhà cái, chúng ta hãy giả sử người chơi sẽ đặt 1 đồng vào tất cả các linh vật trong tất cả các lần chơi.

Vì là 3 con xúc xắc, có 6 mặt, nên tổng cộng có tất cả 216 trường hợp khác nhau có thể xảy ra.

Sau khi tính tất cả phương án, kết quả là:

- Có 120 trường hợp, kết quả ra 3 linh vật khác nhau. Nhà cái thắng 3 và thua 3. Chung cuộc, nhà cái huề vốn trong 120 trường hợp này.

- Có 90 trường hợp, kết quả ra 2 linh vật trùng nhau, và 1 linh vật khác. Nhà cái thắng 4, và thua 3. Nhà cái thắng 1 đồng trong 90 trường hợp không rủi ro này.

- Có 6 trường hợp, kết quả ra 3 linh vật trùng nhau. Nhà cái thắng 5, và thua 3. Chung cuộc, nhà cái thắng 2 trong 6 trường hợp không rủi ro này.

Xét 216 trường hợp này, nhà cái sẽ thắng = 120*0 + 90*1 + 6*2 = 102 đồng.

Tỷ lệ thắng, không rủi ro, của nhà cái trong 216 trường hợp là = 102/216 = 47,22%.

Tức là một người chơi trung bình, không hên không xui, không giỏi không dở, thì cứ chơi 100 đồng thì sẽ bị thua 47,22 đồng.

Lợi thế của Nhà cái trong trò chơi Bầu Cua Tôm Cá này là 47,22%. Rất cao. Bây giờ thì bạn biết lý do tại sao cứ càng chơi lâu bầu cua tôm cá thì chúng ta càng thua.

Trò Roulette

Chúng ta hãy xét đến trò chơi Roulette rất phổ biến trong Casino. Trò chơi này rất đơn giản nên hầu như ai cũng biết chơi.

Bàn quay Roulette châu Âu có 37 ô, mỗi ô thể hiện 1 con số, từ 0 đến 36. Giả sử ta đặt 1 đồng vào 1 con số bất kỳ nào đó, nếu trúng chúng ta sẽ được giữ đồng vốn, và thắng 35 đồng. Giả sử nhà con đặt 37 đồng vào 37 con số, thì nhà cái không có rủi ro, và sẽ thắng được 1 đồng. Ngoài việc đặt theo 1 con số nhất định, còn có cách đặt theo 18 con (chẵn lẻ, lớn nhỏ, đỏ đen), cách đặt theo 12 con…trong mọi trường hợp nhà cái đều lợi 1 con số.

Lợi thế của nhà cái trong Roulette châu Âu là 1/37 = 2,7%.

Tức là một người chơi trung bình, không hên không xui, không giỏi không dở, thì cứ chơi 100 đồng thì sẽ bị thua 2.7 đồng.

Roulette Mỹ có thêm ô số 00 nên lợi thế của nhà cái là 5,4%.

Nếu chúng ta tìm kiếm cụm từ House Edge/advantage of casino games chúng ta sẽ thấy chi tiết về lợi thế Nhà cái trong các trò chơi ở Casino.

Chính vì sự tồn tại của lợi thế nhà cái trong các trò chơi này, mà người chơi càng lâu, càng nhiều lần thì càng thua nhiều. Đó là lý do tại sao nhà cái luôn tạo một không khí thoải mái, và tách người chơi với thế giới bên ngoài để họ quên thời gian, và chơi càng lâu càng tốt.

Casino "sợ nhất" là những người chơi "cơm gạo", có máu lạnh. Chỉ đặt cược vài lần, và khi thắng nhỏ (theo mục tiêu) là dừng cuộc chơi. Nhưng số này rất hiếm. Đa số những người vào casino đều có máu thắng thua, máu tham và vì thế chơi nhiều lần, và tổng kết cuối cùng sẽ là thua.

 

NGƯỜI CHƠI CASINO CÒN BỊ THUA VỀ TÂM LÝ

Mặc dù kết quả các trò chơi trong casino là rất ngẫu nhiên, nhưng vẫn có những lúc người chơi hên, thắng liên tục, và những lúc người chơi thua liên tục nhiều bàn.

Thống kê cho thấy số người đánh mạnh hơn khi thắng liên tục rất ít. Với tâm lý bảo vệ thành quả, họ đặt mạnh tay hơn, nhưng không quá mạnh tay. Thế nhưng khi thua, thì người chơi lại có tâm lý đặt lớn để gỡ. Có khi họ gỡ được, có khi họ thua luôn.

Một điều cũng cần phải chú ý là các casino thường đặt số cược Min và Max cách nhau bằng 6-7 lần gấp đôi tiền. Ví dụ Min là 1 đồng, thì sau 7 lần double sẽ như sau 1-2-4-8-16-32-64-128. 7 lần double thì đã mất khối tiền, mà muốn double lần thứ 8 cũng không được vì đã số tiền đã quá số Max/tối đa được đặt.

Nói tóm lại với sự tồn tại của lợi thế nhà cái, và với tâm lý đánh lớn để gỡ khi thua, người chơi Casino sẽ bị thua nhiều hơn thắng. Casino chưa cần ăn gian gì cả cũng sẽ luôn thắng.

 

LỢI THẾ CỦA SÀN KHI CHÚNG TA TRADE

Ông Lê Hải Trà, phụ trách HĐQT Sở GDCK Tp.HCM từng nhận định: "95% nhà đầu tư thua lỗ trên thị trường phái sinh". Trải nghiêm của tôi, cũng thấy rõ trader thua nhiều hơn thắng.

Lý do đầu tiên khiến trader thua là "Lợi thế của sàn".

Trong dài hạn, chúng ta có thể dự đoán xu hướng của sản phẩm phái sinh, vàng tài khoản, cặp ngoại tệ tài khoản, sàn hàng hoá… với mức độ chính xác tương đối nào đó. Nhưng trong ngắn hạn, không ai có thể dự đoán được sự lên xuống của giá. Chúng xảy ra rất ngẫu nhiên, theo luật cung cầu. Dĩ nhiên người chơi cần tránh xa những sàn bị chi phối, thao túng bởi một lực lượng chủ quan nào đó. Những sàn này, giống như những Casino ăn gian, sẽ xử hết tiền của chúng ta.

Nếu chúng ta dự đoán giá lên, chúng ta mở trạng thái bằng cách đặt lệnh mua và sau đó bán ra, đóng trạng thái thu lợi nhuận. Nếu chúng ta dự đoán giá xuống, chúng ta mở trạng thái đặt lệnh bán và sau đó mua vào, đóng trạng thái để thu lợi nhuận.

Nếu sàn áp dụng giao dịch khớp lệnh thì lợi thế của sàn là chi phí giao dịch. Nếu sàn giao dịch Bid-ask, thì lợi thế của sàn là sự khác nhau (spread) giữa giá chào mua và giá chào bán.

Vì lợi thế này của sàn, mỗi khi chúng ta mở trạng thái thì chúng ta đã bị âm tiền. Tôi minh hoạ bằng 1 ví dụ đơn giản.

Chênh lệch giá của sàn là 1. Nếu chúng ta mua giá 10 bán giá 15, thì chúng ta lời = (10-5)-1 = 4. Nếu chúng ta mua giá 10, bán giá 5, thì chúng ta lỗ = (5-10)-1 = -6. Thắng 5 thì thành thắng 4. Thua 5 thì thành thua 6. Đó chính là lợi thế của sàn.

Những trader quá tự tin, cho là mình giỏi, đoán được xu hướng giá thì càng ra lệnh nhiều. Mà càng ra lệnh mua bán nhiều thì họ càng thua nhiều vì lợi thế của sàn.

TÂM LÝ CỦA NGƯỜI KINH DOANH (TRADER) LÀM CHO HỌ THUA NHIỀU HƠN

Nguyên lý để thắng trong kinh doanh ngắn hạn, là chốt lời và cắt lỗ. Lời 10 thì chốt, lỗ 7 thì cắt. Và nếu số lệnh thắng bằng (hay nhiều số lệnh thua) thì chung cuộc trader sẽ thắng vì lời lớn hơn lỗ.

Việc dự đoán để đạt được điều này là rất khó, cực khó. Với kinh nghiệm làm việc với nhiều chuyên gia vàng và ngoại hối, cũng như tham dự các buổi dạy trực tuyến, trade thật của các chuyên gia trường Online Trading Academy – trường hàng đầu thế giới dạy về trading, tôi có thể rút ra kết luận rằng tỷ lệ lệnh thắng so với lệnh thua của các chuyên gia xịn là không cao. Còn tỷ lệ dự đoán đúng của chuyên gia "nổ" và các nhà đầu tư nghiệp dư thì khỏi phải bàn.

Dự đoán giá để thắng đã khó, mà khi thắng thì đa số các trader nghiệp dư thắng khá mỏng. Họ không đủ bình tĩnh để đạt được lợi nhuận kỳ vọng. Họ vội vàng chốt lời sớm hơn dự định vì sợ giá thay đổi, mất cơ hội.

Nhưng khi dự đoán giá sai, bị lỗ thì các đa số các trader lại có xu hướng giữ lệnh để chờ giá phục hồi, tránh lỗ quá mức. Đây là tâm lý rất bình thường của con người chúng ta. Và đây là tâm lý cực kỳ nguy hiểm cho người trader.

Một tâm lý nữa khiến cho trader không muốn cắt lỗ là họ muốn giữ nguyên số lượng sản phẩm. Khi cắt lỗ, tiền nhỏ đi, số lượng mới sẽ nhỏ hơn. Vì hai tâm lý đó mà trader thường không cắt lỗ như đã lên kế hoạch. Kết quả là họ bị lỗ nặng.

Nguyên lý lời 10, lỗ 7 trở thành "lời 5 lỗ 20". Đây là lý do là nhiều trader nghiệp dư thua lớn.

Nói tóm lại với sự tồn tại của lợi thế sàn và với "tâm lý" dẫn đến hành động "lời ít, lỗ nhiều" trader nghiệp dư thường thua nhiều hơn thắng.

Chỉ những trader chuyên nghiệp, giỏi về kỹ thuật, tâm lý vững vàng, kỷ luật cực kỳ cao mới có thể mong chiến thắng trong việc kinh doanh mua mua bán bán trên các sàn.

Lâm Minh Chánh