Chủ đầu tư loạt dự án điện mặt trời ở Gia Lai 'dọa' kiện các công ty điện lực

Theo đơn kiến nghị, các doanh nghiệp điện mặt trời (ĐMT) ở Gia Lai nhận định, dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp và kéo dài từ tháng 12/2019 đến nay đã ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động sản xuất, hàng loạt doanh nghiệp phá sản, dừng hoạt động sản xuất... làm cho sản lượng tiêu thụ điện năng sụt giảm.

Bên cạnh đó, công tác dự báo, quy hoạch phát triển điện mặt trời của các cơ quan chức năng ngành điện còn hạn chế, thiếu chính xác; hệ thống truyền tải, cơ sở hạ tầng phục vụ truyền tải điện chưa phát triển đồng bộ với việc phát triển điện mặt trời; công tác điều hành phát điện giữa các nguồn phát điện (ĐMT, điện than, thủy điện...) còn chưa thật hợp lý.

Các doanh nghiệp ĐMT ở Gia Lai cho rằng, theo quy định của Quyết định số 13/2020-QĐ-TTg, bộ mẫu hợp đồng mua bán điện mặt trời của Bộ Công Thương; hợp đồng mua bán điện đã ký giữa các doanh nghiệp với các công ty điện lực không có điều khoản tiết giảm, sa thải công suất phát lên lưới của các dự án ĐMT. Đồng thời, theo quy định tại khoản 1 điều 8 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg thì bên mua điện là EVN chịu trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện phát của dự án.

Do vậy, việc các công ty điện lực đơn phương yêu cầu các chủ đầu tư dự án điện mặt trời phải tiết giảm, sa thải công suất phát điện như hiện nay (từ tháng 2/2021 đến nay) là vi phạm các quy định của Luật Thương mại năm 2005, Bộ luật Dân sự 2015 và các quy định pháp luật liên quan khác. Các chủ đầu tư có quyền khởi kiện các công ty điện lực tại tòa án các cấp để bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho doanh nghiệp.

Hầu hết hơn 90% doanh nghiệp đầu tư ĐMT đều phải huy động vốn từ nguồn vay vốn ngân hàng thương mại (NHTM) (từ 70% - 80% tổng mức đầu tư). Vì vậy, áp lực trả nợ gốc và lãi vay dự án của doanh nghiệp hàng tháng là rất lớn. Theo phương án tính toán tài chính, hiệu quả của dự án thì dự án chỉ đảm bảo trả được nợ vay khi dự án hoạt động đúng công suất thiết kế và đặc biệt trong các tháng mùa khô.

Do đó, trường hợp EVN đề nghị các chủ đầu tư phải tiết giảm, sa thải công suất phát điện của dự án từ 50% - 70% trong các tháng cuối năm 2021 sẽ dẫn đến hậu quả xấu đối với các nhà đầu tư ĐMT. Các chủ đầu tư không có nguồn trả nợ vay đúng theo HĐTD đã ký; gây lãng phí cho doanh nghiệp và xã hội; các chủ đầu tư ĐMT và các hệ thống các NHTM cho vay có khả năng sẽ đồng loạt khởi kiện các công ty điện lực vi phạm hợp đồng mua bán điện và đề nghị bồi thường thiệt hại sẽ gây bất ổn an ninh xã hội.

Đề nghị kéo dài hợp đồng, giảm lãi suất cho vay

Trong đơn kiến nghị, các doanh nghiệp đầu tư ĐMT ở Gia Lai đã đề nghị Bộ Công Thương xem xét, tính toán chỉ đạo các cơ quan liên quan, EVN xây dựng kế hoạch khai thác các nguồn năng lượng hiệu quả nhất, giảm tối đa sự lãng phí của doanh nghiệp đầu tư ĐMT, lãng phí tài sản của xã hội.

Trong trường hợp bất khả kháng, các dự án điện mặt trời buộc phải tiết giảm, sa thải công suất phát điện của dự án, để tạo sự đồng thuận giữa các bên, tránh khiếu kiện có tính hệ thống gây mất ổn định an ninh, xã hội thì Bộ Công Thương cần phối hợp với các ngành liên quan để thỏa thuận bù đắp thiệt hại cho doanh nghiệp, như: kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng đối với các hợp đồng mua bán điện đã ký đúng bằng thời gian tiết giảm, sa thải công suất; đề xuất các ngành liên quan tăng giá mua ĐMT cho các dự án đúng bằng phần sản lượng tiết giảm trong một thời gian nhất định (dịch bệnh Covid).

Cùng với đó, kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các NHTM điều chỉnh giảm lãi tiền vay cho các chủ đầu tư ĐMT.

Ngoài ra, các doanh nghiệp đầu tư ĐMT ở Gia Lai kiến nghị EVN xây dựng phương án tăng cường huy động sử dụng các nguồn điện hiệu quả nhất, tiết kiệm không gây lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp, của xã hội và thân thiện với môi trường. Tăng công suất huy động ĐMT và điện gió, giảm huy động công suất đối với nhiệt điện (than và khí). Đồng thời, công khai, minh bạch thông tin tiết giảm, sa thải của các dự án.

Việc cấp phép ồ ạt cho các dự án năng lượng tái tạo khiến Việt Nam từ đầu năm dư thừa công suất phát điện, trong bối cảnh dịch bệnh kéo nhu cầu suy giảm. Việc hàng loạt dự án chạy tiến độ để đáp ứng điều kiện hưởng ưu đãi giá FIT cũng khiến cơ sở hạ tầng lưới điện nhiều địa phương không theo kịp, dẫn đến quá tải hệ thống.

Đầu tháng 5/2021, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết trong năm 2021 dự kiến cắt giảm khoảng 1,7 tỷ kWh điện từ điện gió và điện mặt trời để đảm bảo vận hành an toàn hệ thống điện. Việc cắt giảm công suất có thể tiếp diễn trong các năm tới.