Bộ trưởng Bộ Y tế: Loạn giá xét nghiệm do các đơn vị “mải mê chống dịch”

Sáng 10/11, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long là tư lệnh ngành đầu tiên trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội để làm rõ các nội dung về công tác phòng, chống dịch COVID-19, chiến lược vaccine; việc bảo đảm nguồn cung và quản lý giá xét nghiệm, thuốc chữa bệnh, trang thiết bị y tế, sinh phẩm; định hướng đào tạo, sử dụng và chế độ đặc thù cho đội ngũ cán bộ y tế.

Giá xét nghiệm mỗi nơi một kiểu, có buông lỏng hay không?

Nêu lên việc loạn giá xét nghiệm COVID-19, mỗi nơi một giá, có nơi 450.000 đồng cho một lần xét nghiệm, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Y tế về việc "có lợi ích nhóm không? Tại sao có chuyện này xảy ra và trách nhiệm của Bộ trưởng là gì?".

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết trang thiết bị y tế và sinh phẩm chấn đoán trước đây không thuộc mặt hàng quản lý theo Luật giá.

"Giá cả khác nhau do có nhiều hãng, nhiều nước sản xuất và do tính thời điểm. Khi cung ít cầu nhiều thì giá thành cao hơn, như hồi đầu dịch năm 2020, khẩu trang, găng tay, máy thở khan hiếm nên bị đẩy giá lên cao. Sau đó, nhiều doanh nghiệp tham gia thị trường nên giá hạ", Bộ trưởng Y tế cho biết.

Về biện pháp quản lý giá của Bộ Y tế, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết, Bộ từng bước minh bạch hóa việc cung ứng đối với trang thiết bị vật tư sinh phẩm y tế. Tháng 7/2020, Bộ đã yêu cầu tất cả công ty kinh doanh phải công khai niêm yết giá. Bộ cũng liên tục yêu cầu các doanh nghiệp tăng nguồn cung để hạ giá thành sản phẩm; đồng thời tăng cường cấp phép để tạo cạnh tranh giữa các đơn vị.

“Hiện nay chúng ta đã cấp phép cho 131 sản phẩm sinh phẩm chẩn đoán, trong đó test nhanh là 60, PCR là 43, và kháng thể là 28”, ông Long nói.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng tăng cường vận động tài trợ từ các nước, đến nay đã nhận được trên 50 triệu test kit. Riêng TP.HCM, ngoài số sinh phẩm trung ương phân bổ thì các doanh nghiệp đã hỗ trợ 14,4 triệu kit xét nghiệm. "Hiện nay cơ bản sử dụng test kit được hỗ trợ, các địa phương đấu thầu nhưng không nhiều", ông Long cho biết.

Ngoài ra, ông cho biết để giảm giá thành, Bộ Y tế cũng liên tục có điều chỉnh về chiến lược xét nghiệm, như hướng dẫn test gộp mẫu. Có nơi như Đà Nẵng gộp 20 để giảm giá thành xét nghiệm PCR.

Ông cho biết, trước 1/7, lượng test nhanh sử dụng không nhiều nhưng sau 1/7, Bộ Y tế tiên lượng thị trường sôi động hơn vì việc xét nghiệm nhiều hơn. Vì vậy, Bộ yêu cầu các địa phương triển khai theo hướng “thực thanh thực chi”. Nếu người dân tự nguyện đến xét nghiệm và thu phí thì chỉ được thu theo giá đầu vào, nên có hiện tượng chênh lệch giá giữa các đơn vị và các đơn vị tư nhân.

“Do quá bận về công tác phòng, chống dịch nên đến tận tháng 9, khi Bộ chỉ đạo giá test chỉ được thu theo đúng giá đầu vào, thì các đơn vị nhận lỗi do mải mê quá nên không thực hiện được. Chúng tôi đã yêu cầu các địa phương nghiêm khắc nhắc nhở và chấn chỉnh việc thu thế này”, Bộ trưởng Y tế giải thích.

Ông nhắc lại ngay từ hồi tháng 5, ở Bắc Giang, Bộ Y tế đã yêu cầu các cơ sở y tế không thu tiền với người bệnh, ai có bảo hiểm y tế thì được bảo hiểm thanh toán, còn lại do ngân sách chi trả. Thủ tướng cũng nhắc nhở các địa phương đảm bảo không có lợi ích nhóm, tiêu cực, lãng phí. Nội dung này đã được đưa vào chương trình thanh tra năm 2022.

Cũng theo ông Long, hiện nay Bộ Y tế đang thúc đẩy sản xuất trong nước, nên năng lực sản xuất và khả năng cung ứng kit xét nghiệm cơ bản đáp ứng được nhu cầu.

"Chúng tôi cũng thúc đẩy nghiên cứu sản xuất phương pháp chẩn đoán mới như qua hơi thở, nước bọt để giảm giá thành", ông nói và cho biết ngày 8/11, Chính phủ ban hành nghị định 89 về quản lý trang thiết bị y tế, trong đó các điểm mới là minh bạch toàn bộ quá trình quản lý, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm; đưa mặt hàng này vào quản lý giá; trình Thường vụ Quốc hội đưa vào mặt hàng bình ổn giá trường hợp cần thiết.

Cùng với đó, Bộ Y tế cũng ban hành Thông tư 16 về giá xét nghiệm, tính giá tối đa của test nhanh là 106.000 đồng. Nếu đơn vị đấu thầu giá thấp hơn thì chỉ được thu giá thấp hơn.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) - Ảnh: Quốc hội

Chưa hài lòng với câu trả lời của Bộ trưởng Y tế, đại biểu Phạm Văn Hòa giơ biển xin tranh luận và đặt câu hỏi có hay không chuyện Bộ Y tế buông lỏng giá xét nghiệm COVID-19, dẫn đến mỗi địa phương một giá.

Làm rõ vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhắc lại giá xét nghiệm COVID-19 không thuộc mặt hàng quản lý giá theo quy định của luật giá và có sự chênh lệch giữa các nơi.

“Đối với giá xét nghiệm, theo quy định của Bộ là thực thanh thực chi, mặt khác đối với các đơn vị tư nhân, chúng ta không áp dụng hình thức quản lý giá, do đơn vị tự chịu trách nhiệm, phải niêm yết, công khai”, ông Long thông tin.

Kỳ vọng sớm có vaccine của Việt Nam

Trả lời câu hỏi của đại biểu Dương Minh Ánh (Hà Nội) về thời gian cụ thể vaccine COVID-19 của Việt Nam sẽ được phê duyệt và đưa vào sử dụng, Bộ trưởng nguyễn Thanh Long cho biết hiện trong nước có hai đơn vị nghiên cứu, sản xuất vaccine COVID-19 đang trong giai đoạn 3 thử nghiêm lâm sàng.

Về vấn đề cấp phép, ông cho biết Bộ Y tế chỉ cắt ngắn những thủ tục về mặt hành chính còn về chuyên môn và an toàn phải đảm bảo tối đa trên cơ sở xem xét của Hội đồng Y đức và Hội đồng Cấp phép. Hai hội đồng này thời gian qua liên tục làm việc, hướng dẫn bổ sung dữ liệu với các nhà sản xuất để có thể cấp phép.

“Chúng tôi cũng kỳ vọng sớm có vaccine của Việt Nam để sớm chủ động được nguồn vaccine”, ông Long nói.

Về câu hỏi của đại biểu Đặng Hồng Sỹ (Bình Thuận) nêu thực tế Việt Nam là một trong 4 nước đầu tiên phân lập được virus, năm 2020 sản xuất được kit test và có nước đặt mua, nhưng vừa qua lại chủ yếu nhập khẩu kit test. Vậy nguyên nhân là gì? Nếu sản xuất được kit test thì đã sử dụng ở đâu, địa phương nào? Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho hay, Bộ Y tế đã sớm hỗ trợ hai doanh nghiệp sản xuất kit PCR, nên hiện nay cơ bản đủ đáp ứng nhu cầu.

"Chúng ta đã hỗ trợ thúc đẩy sản xuất test nhanh kháng nguyên, hiện có hai đơn vị sản xuất, hai đơn vị chuyển giao từ nước ngoài. Chúng tôi đang thúc đẩy để đảm bảo đủ nhu cầu trong nước. Ngoài ra có hai đơn vị sản xuất được kit kháng thể. Phương châm là làm sao chúng ta sẽ chủ động được kit xét nghiệm", ông nói.