Hàng nghìn tỉ đắp chiếu chờ cơ chế, nhà đầu tư điện gió có nguy cơ phá sản

Kéo dài do COVID-19

Trong đơn kiến nghị lần hai vừa được gửi tới Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan, chủ đầu tư các dự án nhà máy điện gió Nhơn Hội, điện gió Nam Bình 1, điện gió Cầu Đất và điện gió Tân Tấn Nhật cho hay "dự án đang đứng trước nhiều khó khăn khi phải dừng hoạt động, doanh nghiệp rơi vào tình trạng bất ổn, nguy cơ phá sản cận kề".

Cụ thể, cả 4 dự án điện gió này đều đã hoàn thành xây dựng, lắp đặt và có chứng nhận nghiệm thu hoàn thành công trình trước ngày 31.10.2021, có giấy phép hoạt động điện lực, đã hòa lưới trên hệ thống điện quốc gia và được ghi nhận trên dữ liệu điện tử của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). 

Tuy nhiên, 4 nhà máy chưa được công nhận ngày vận hành thương mại (COD). Nguyên nhân là do diễn biến COVID-19 và thời tiết bất thường, nên chưa hoàn thành thử nghiệm trước khi được công nhận vận hành thương mại (COD).

Vì thế, từ ngày 1.11.2021 đến nay, các nhà máy đang phải dừng hoạt động, công tác bảo dưỡng không được thực hiện theo quy định của nhà sản xuất, gây hư hỏng thiết bị.

"Mặc dù đã nỗ lực hết sức, nhưng do tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trong những tháng vừa qua, nhà máy vẫn không thể hoàn thành phát điện thương mại cho 6 tuabin của giai đoạn 2 trước ngày 1.11.2021", thông tin từ nhà máy điện gió Nhơn Hội cho biết.

Tại Nhà máy điện gió Nam Bình 1 (Đắk Nông), chưa hoàn thành thử nghiệm là do trong quá trình thử nghiệm, do yếu tố thời tiết đã rất bất lợi, tốc độ gió thấp và không ổn định nên không đủ năng lượng sơ cấp để kịp hoàn thành đủ các mức thử nghiệm cuối cùng.

Nhưng trớ trêu, từ tháng 11 đến nay vẫn chưa có hướng dẫn mới về cơ chế giá sau khi giá FIT hết hạn, khiến cho tất cả các nhà máy phải dừng hoạt động, hư hỏng thiết bị. Như vậy, hàng nghìn tỉ đồng ở các dự án "đắp chiếu", gây lãng phí và thiệt hại rất lớn cho nhà đầu tư.

Đề xuất công nhận COD cho các dự án

Trước thực tế này, những doanh nghiệp điện gió trên đã có đơn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho phép các nhà máy công nhận hoàn thành trước 31.10.2021.

Đồng thời, kiến nghị Bộ Công Thương xem xét sửa đổi các quy định riêng trong ngành điện, đối với quy trình COD như hiện hành.

Bao gồm: Thử nghiệm khả năng phát/nhận công suất phản kháng; thử nghiệm kết nối AGC (điều chỉnh công suất của tổ máy phát; Thử nghiệm tin cậy.

Sở dĩ đưa ra kiến nghị này, theo chủ các dự án điện gió, các quy định trên phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện khách quan như thời tiết mưa bão, tốc độ gió và yếu tố con người, chuyên gia... làm cho các qui định của pháp luật giảm tính minh bạch, tăng tính rủi ro cho nhà đầu tư...

"Các thử nghiệm này trước hết thuộc trách nhiệm của Chủ đầu tư và trách nhiệm của EVN với vai trò là bên mua điện, đồng thời là nhà vận hành hệ thống lưới điện, nó có thể hoàn thành trước hoặc sau khi công nhận hoàn thành nhà máy, hoàn thành quá trình đầu tư", các nhà đầu tư điện gió kiến nghị.

Bộ Công Thương vẫn chưa có cơ chế chuyển tiếp giá FIT cho điện gió

Dự án điện gió, mặt trời chưa kịp vận hành thương mại (COD) để hưởng giá FIT ưu đãi, sẽ có cơ chế chuyển tiếp là đàm phán giá mua bán điện trực tiếp với EVN.

Đây là đề xuất được Bộ Công Thương nêu trong báo cáo vừa gửi Thủ tướng Phạm Minh Chính, về cơ chế xác định giá bán điện gió, mặt trời với các dự án chuyển tiếp.

Bộ Công Thương cho rằng, nhiều dự án điện gió, mặt trời trong quy hoạch điện lực, đã ký hợp đồng mua bán điện (PPA) và các nhà đầu tư đã rót vốn vào lĩnh vực này, nhưng vì nhiều nguyên nhân khác nhau đã không kịp mốc thời gian được hưởng cơ chế giá FIT. Với điện gió là dự án không kịp vận hành thương mại trước 31.10.2021 để hưởng giá FIT, còn điện mặt trời là trước 31.12.2020.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu của Lao Động, đến nay sau 5 tháng cơ chế ưu đãi giá với điện gió không còn hiệu lực, Bộ Công Thương vẫn đang xây dựng dự thảo cơ chế giá điện cho điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp.