Đằng sau việc 5 tỷ phú công nghệ của Trung Quốc bất ngờ từ chức

Các giám đốc công ty công nghệ hàng đầu của Trung Quốc đang lũ lượt từ bỏ vị trí của họ trong bối cảnh Bắc Kinh đang siết chặt lĩnh vực công nghệ. Người sáng lập giàu có của gã khổng lồ thương mại điện tử JD.com, Richard Liu, là giám đốc điều hành gần đây nhất từ ​​chức. Năm ngoái, cả Zhang Yiming, người sáng lập ByteDance, chủ sở hữu TikTok và Su Hua, người sáng lập Kuaishou, đối thủ chính của TikTok, đều từ bỏ vị trí Giám đốc điều hành. Năm 2020, Colin Huang, người sáng lập nền tảng thương mại điện tử nổi tiếng Pinduoduo, từ chức Giám đốc điều hành. Và đáng chú ý nhất, năm 2019, Jack Ma từ chức Chủ tịch thương mại điện tử khổng lồ Alibaba.

Những năm gần đây, Trung Quốc đã tiến hành các cuộc điều tra chống độc quyền đối với các công ty công nghệ, tăng cường giám sát bảo mật dữ liệu và hạn chế việc sử dụng internet cũng như nền tảng trò chơi của người tiêu dùng.

Động thái này đã khiến nhiều ông lớn trong ngành công nghệ Trung Quốc chịu ảnh hưởng lớn. Tháng trước, gã khổng lồ truyền thông xã hội Tencent đã báo cáo mức tăng trưởng doanh thu thấp kỷ lục. JD.com cũng công bố khoản lỗ hàng năm đầu tiên sau ba năm. JD.com và các công ty công nghệ lớn khác cũng đang sa thải hàng nghìn công nhân.

Dưới đây là tóm tắt về năm ông lớn công nghệ trước đây và những gì họ đang làm bây giờ sau khi từ chức.

1. RICHARD LIU (Người sáng lập JD.com)

Tuổi: 49

Lĩnh vực: Thương mại điện tử

Năm thành lập doanh nghiệp: 1998

Richard Liu, người sáng lập JD.com, đã im hơi lặng tiếng kể từ khi bị một sinh viên cáo buộc hiếp dâm vào năm 2018.

Richard Liu, người được mệnh danh “Jeff Bezos của Trung Quốc”, từ chức giám đốc điều hành vào ngày 7/4/2022. Trong một thông cáo về sự ra đi của Liu, công ty cho biết Liu sẽ tiếp tục đảm nhận vị trí chủ tịch hội đồng quản trị và “tập trung vào việc hướng dẫn các chiến lược dài hạn của công ty, cố vấn cho ban quản lý trẻ hơn và đóng góp vào sự hồi sinh của các khu vực nông thôn”.

Liu đã thành lập Jingdong - hay còn được gọi là JD.com - vào năm 1998 tại Bắc Kinh, chuyên bán các thiết bị điện tử và linh kiện máy tính. Sự bùng nổ của dịch Sars vào năm 2003 đã buộc anh phải chuyển công việc kinh doanh của mình sang hoạt động trực tuyến. Công ty niêm yết trên sàn Nasdaq vào năm 2014, huy động 1,8 tỷ đô la Mỹ trong đợt IPO của mình.

Ngoài việc các công ty công nghệ ở Trung Quốc bị kiểm soát toàn ngành, Liu còn dính vào một vụ bê bối cá nhân. Năm 2018, một sinh viên tại Đại học Minnesota đã buộc tội anh ta về tội hiếp dâm. Các công tố viên Hoa Kỳ đã bỏ cáo buộc chống lại Liu với lý do không đủ bằng chứng. Nhưng vào năm 2019, sinh viên Liu Jingyao, đã nộp đơn kiện dân sự ở Mỹ chống lại Liu.

2. ZHANG YIMING (Người sáng lập ByteDance, công ty mẹ của Tiktok)

Tuổi: 39

Lĩnh vực: Truyền thông xã hội

Năm thành lập ByteDance: 2012

Giá trị tài sản ròng: 50 tỷ đô la Mỹ

Zhang Yiming, người sáng lập ByteDance, công ty mẹ của TikTok, đã rời đi vài tháng sau khi Bắc Kinh thông báo không ủng hộ kế hoạch IPO của công ty. Zhang từ chức chủ tịch vào tháng 11, sáu tháng sau khi rời khỏi vai trò Giám đốc điều hành. Được biết đến là người cực kỳ kín tiếng, Zhang cho biết trong đơn từ chức rằng anh không phải là người “xã giao” và thiếu các kỹ năng để trở thành một nhà quản lý giỏi.

Tin tức về việc Zhang từ bỏ vai trò lãnh đạo tại ByteDance xuất hiện khi Bắc Kinh tiến hành thanh tra công ty. Theo báo cáo của The Wall Street Journal, vào đầu năm 2021, ByteDance đã quyết định hủy niêm yết công khai sau khi các nhà chức trách muốn công ty giải quyết các rủi ro bảo mật dữ liệu.

3. COLIN HOANG (Người sáng lập Pinduoduo)

Tuổi: 42

Lĩnh vực: Thương mại điện tử

Năm thành lập Pinduoduo: 2015

Giá trị tài sản ròng: 11,3 tỷ USD

Người sáng lập Pinduoduo Colin Huang đột ngột rời bỏ vai trò chủ tịch vào tháng 3 năm 2021. Trước đó, công ty này bị chỉ trích vì văn hóa làm việc độc hại sau cái chết của hai nhân viên.

Pinduoduo là công ty đi đầu trong lĩnh vực “mua theo nhóm” được đánh giá cao, theo đó, khách hàng mua các mặt hàng khi chơi trò chơi và rủ bạn bè của họ làm điều tương tự để được giảm giá. Huang mô tả công ty trong bản cáo bạch IPO của mình là "sự kết hợp giữa Costco và Disneyland".

Huang đã rời khỏi vai trò Giám đốc điều hành của Pinduoduo vào năm 2020 và từ chức chủ tịch hội đồng quản trị vào tháng 3 năm ngoái. Công ty tuyên bố rằng Huang đã từ bỏ vai trò chủ tịch của mình để nhường đường các nhà lãnh đạo mới trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Sự rút lui đột ngột của Hoang vào tháng 3/2021 diễn ra trong bối cảnh Pinduoduo bị chỉ trích gay gắt về văn hóa làm việc căng thẳng. Vào tháng 12/2020, một nhân viên đã gục ngã và qua đời sau khi tan sở lúc 1h30 sáng. Cái chết của cô được nhiều người cho là làm việc quá sức. Chưa đầy hai tuần sau, một nhân viên khác đã tự sát. Pinduoduo không bình luận về cái chết của cả hai nhân viên.

Sau cái chết đầu tiên, một nhân viên của Pinduoduo đã lên tiếng phản đối văn hóa làm việc độc hại của công ty trên mạng xã hội và sau đó đã bị sa thải, TechNode đưa tin. Công ty tuyên bố rằng họ đã chấm dứt hợp đồng với nhân viên này vì anh ta đã đăng những bình luận “cực đoan”, bài báo cho biết.

4. SU HUA (Người sáng lập Kuaishou)

Tuổi: 40

Lĩnh vực: Video trực tuyến (streaming)

Năm thành lập Kuaishou: 2011

Giá trị tài sản ròng: 11,3 tỷ USD

Su từ chức Giám đốc điều hành của ứng dụng phát video Kuaishou vào tháng 10 năm ngoái. Cả Su và công ty đều không đưa ra lý do cho sự ra đi này, nhưng một thông cáo báo chí cho biết Su “không có bất đồng với hội đồng quản trị”. Su được chuyển sang giữ vai trò chủ tịch hội đồng quản trị của công ty.

Kuaishou là đối thủ cạnh tranh với Douyin, mạng xã hội TikTok phiên bản Trung Quốc, nơi người dùng có thể tạo và xem các video ngắn, sự kiện trực tiếp cũng như mua sắm trực tuyến.

Việc Su từ chức diễn ra sau khi chính quyền Trung Quốc phạt Kuaishou và các công ty internet khác vào tháng 7 vì chia sẻ video khiêu dâm trẻ em trên nền tảng của họ, Bloomberg đưa tin.

5. JACK MA (người sáng lập Alibaba)

Tuổi: 58

Lĩnh vực: Thương mại điện tử

Năm thành lập Alibaba: 1999

Giá trị tài sản ròng: 22,8 tỷ USD

Jack Ma, người sáng lập Alibaba, đã dần từ bỏ vai trò lãnh đạo của mình trong những năm qua.

Trong hơn hai thập kỷ, Jack Ma đã dẫn dắt Alibaba từ một công ty khởi nghiệp nhỏ tập trung vào thương mại xuyên biên giới trở thành đế chế trị giá 460 tỷ đô la Mỹ, mở rộng qua nhiều lĩnh vực thương mại điện tử, dịch vụ tài chính, điện toán đám mây và AI, đồng thời tuyển dụng hơn 100.000 người. Khi Alibaba được niêm yết công khai tại New York vào năm 2014, đây là đợt IPO lớn nhất thế giới trị giá 25 tỷ đô la Mỹ.

Nhưng trong những năm qua, Jack Ma đã từ từ nhượng lại quyền kiểm soát công ty. Năm 2013, ông từ chức Giám đốc điều hành nhưng vẫn giữ chức Chủ tịch hội đồng quản trị của công ty. Năm 2019, ông từ chức chủ tịch và cuối cùng, vào năm 2020, từ bỏ hoàn toàn ghế trong hội đồng quản trị của Alibaba.

Mặc dù đã từ bỏ một số vai trò lãnh đạo công khai của mình tại Alibaba, Jack Ma vẫn nắm quyền kiểm soát đáng kể đối với tập đoàn thông qua chiếc ghế hiện tại của mình trong Alibaba Partnership, một ủy ban bầu ra hầu hết các thành viên hội đồng quản trị của Alibaba.

Vào tháng 10 năm 2020, Ma đã chỉ trích các nhà lập pháp khi nói rằng các quy định hiện hành đã kìm hãm sự đổi mới công nghệ của Trung Quốc. Ông chuẩn bị chỉ đạo Ant Financial, đơn vị thanh toán tài chính của Alibaba, thực hiện một đợt IPO kỷ lục khác. Tuy nhiên, giới chức Trung Quốc yêu cầu Ant trở lại quy mô ban đầu của nó là một dịch vụ thanh toán.