Lựa chọn giữ lại cho mình chỉ 6% cổ phần, vị giám đốc đã giúp 400 nhân viên từ công nhân vệ sinh tới bảo vệ thành triệu phú đôla khi cổ phiếu công ty tăng tới 9.500%

Đó là kết quả của quyết định khác thường khi phân tán cổ phần cho những nhân viên vào công ty sớm nhất, dù họ ở vị trí nào của Sunny Optical từ nhiều năm trước, biến họ thành triệu phú đôla.

Ở hầu hết những công ty lớn, đa phần mọi người sẽ thấy triệu phú thường là những lãnh đạo cấp cao, người có công sáng lập doanh nghiệp hay ít nhất là một sếp tầm trung có bằng thạc sỹ.

Tuy nhiên ở Tập đoàn công nghệ Sunny Optical của Trung Quốc - đơn vị chứng kiến giá cổ phiếu tăng nhanh hơn bất kỳ công ty nào khác trong vòng 1 thập kỷ qua - những người giàu có nhất lại chính là các công nhân nhà máy, người gác cổng và thậm chí là đầu bếp ở căng tin.

Đó là kết quả của quyết định khác thường khi phân tán cổ phần cho những nhân viên vào công ty sớm nhất, dù họ ở vị trí nào của Sunny Optical từ nhiều năm trước. Chính điều đó đã biến một nhóm người không hề nhỏ, trở thành những triệu phú theo thống kê của Bloomberg. Giá trị cổ phần của từng người trở thành đề tài đáng quan tâm bậc nhất khi cổ phiếu Sunny Optical tăng tới hơn 9.500% kể từ tháng 5/2008 - tức là mức cao hơn cả kỷ lục cổ phiếu tăng 7.500% của Netflix.

Được thành lập từ hơn 30 năm trước bởi một công nhân nhà máy đồ gia dụng chỉ có bằng cấp 3 và chưa đầy 10.000 USD tiền vay mượn được, Sunny Optical hiện trở thành gã khổng lồ trị giá 22 tỷ USD, cung cấp len cho nhiều thương hiệu lớn gồm Samsung, Xiaomi. Việc nhu cầu cho ống kính trên smartphone, xe ô tô, máy bay không người lái tăng mạnh đã khiến lợi nhuận công ty tăng kỷ lục, đưa cổ phiếu thăng hoa chưa từng thấy.

"Có lẽ Sunny Optical là ví dụ nổi bật nhất về sự giàu có tạo ra cho tầng lớp công nhân lao động", Louis Putterman - Giáo sư tại Đại học Brown nói.
Dù việc hướng đến trao thưởng cổ phiếu cho nhân viên không phổ biến nhưng sự hưng thịnh của Sunny Optical cho thấy thành công của mục tiêu hỗ trợ các công ty công nghệ cao của các nhà lập pháp nhằm đưa Trung Quốc hướng đến nền kinh tế tăng trưởng ổn định hơn. Công ty cũng cho thấy sự thay đổi diện mạo tình trạng giàu có ở Trung Quốc - nơi các công ty công nghệ cao tạo ra một tỷ lệ ngày càng tăng các triệu phú cho đất nước - khoảng 2 triệu người theo ước tính của Credit Suisse.

Chính sách tuyệt vời dành cho nhân viên kể trên đến từ tấm lòng hào phóng của Wang Wenjian - người khởi nghiệp công ty tại Yuyao - một thành phố nhỏ ở vùng duyên hải phía đông Trung Quốc vào năm 1984. Khi Sunny Optical tái cơ cấu từ một doanh nghiệp thuộc sở hữu của hợp tác xã thành một công ty cổ phần vào những năm 1990, Wang đã thực hiện bước đi hiếm hoi là phân bổ cổ phần cho cả những lãnh đạo nòng cốt và nhân viên bình thường, sau đó, chuyển lượng cổ phần này thành một quỹ tín thác  – hiện có hơn 400 người nắm giữ và sở hữu 35% cổ phần của Sunny Optical.

"Khi tiền được gom lại thành một điểm, mọi người sẽ phân tán, khi tiền được phân tán, mọi người sẽ tập hợp lại", Wang viết trong một cuốn sách nói về lịch sử của Sunny Optical. Công ty hiện xác nhận rằng có khoảng 400 người tham gia quỹ tín thác.

Công nhân dọn vệ sinh, đầu bếp căng tin cũng là triệu phú

Chỉ để lại 6,8% cổ phần cho chính mình vào năm 1994, Wang đã cho phép cả thanh tra chất lượng, các đầu bếp và công nhân dọn vệ sinh của công ty mua cổ phần với mức giá không đáng kể dựa trên khả năng của họ và số năm làm việc. Dù Sunny Optical chưa công bố chi tiết từng nhân viên nắm bao nhiêu % cổ phần và bao nhiêu người còn làm việc tại đây nhưng dữ liệu của Bloomberg cho thấy họ đang sở hữu khối tài sản khổng lồ.

Chỉ cần 0,013% cổ phần trong quỹ tín thác của nhân viên có thể trị giá hàng triệu USD. Nếu trừ đi 16% cổ phần sở hữu bởi 4 giám đốc trong quỹ tín thác, trung bình số cổ phần còn lại sẽ tạo ra khối tài sản 17 triệu USD cho mỗi nhân viên. Wang hiện 70 tuổi, đã nghỉ hưu vào năm 2012 và vẫn sở hữu 3,7% cổ phần trị giá hơn 800 triệu USD.

Sunny Optical - đơn vị IPO tại Hong Kong vào năm 2007 hiện có 28.000 nhân viên toàn thời gian ở 4 nhà máy, văn phòng ở nhiều nơi trên thế giới gồm Trung Quốc, Bắc Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Đài Loan.
Cổ phiếu công ty tiếp tục tăng tới 60% trong năm 2018 - trở thành một trong những cổ phiếu tốt nhất trên sàn Hong Kong. Lợi nhuận của Sunny Optical đã tăng gấp 6 lần trong 5 năm kết thúc vào năm 2017 khi người dùng smartphone ngày càng trở nên nghiện việc chụp hình tự sướng và điều đó đồng nghĩa với việc màn hình chụp ảnh có nhu cầu cao hơn. Công ty cũng được hưởng lợi từ việc tăng sử dụng camera trong ô tô để cho các tính năng an toàn cũng như sử dụng như một chi tiết của máy bay không người lái.

Sunny Optical "đã vượt qua các trở ngại, phát triển từ một nhà sản xuất len chất lượng thấp sang một đơn vị cung ứng len cải tiến, công nghệ cao - động lực chính giúp cổ phiếu công ty tăng vượt trội", theo Philix Lee - một chuyên gia phân tích.

Dẫu vậy, vẫn tồn tại nhiều rủi ro với cổ phiếu của Sunny Optical gồm việc giá trị tăng gấp 4 lần so với chỉ số Hang Seng. Ngoài ra nhiều tiềm ẩn rủi ro bán tháo cổ phiếu khi cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc nổ ra, khiến công ty bị ảnh hưởng như những gì đã xảy ra với ZTE.

Bất kỳ việc chấm dứt hợp đồng nào từ những khách hàng như Huawei Technologies cũng có thể gây tổn thương nghiêm trọng đối với doanh số của công ty. Tháng 4, thông tin cho thấy Huawei bị điều tra bởi chính quyền Mỹ ngay lập tức khiến cổ phiếu Sunny Optical lao dốc xuống mức thấp nhất trong vòng 1 tháng trước khi hồi phục lại.

Phía Sunny Optical thì nói rằng họ vẫn còn nhiều cơ hội mở rộng: Công ty đã đặt mục tiêu đẩy doanh thu tăng gấp 5 lần lên 100 tỷ NDT (tương đương 15,6 tỷ USD) trong 10 năm tới. Hầu hết các chuyên gia phân tích vẫn yêu thích cổ phiếu này.

Dù cổ phiếu công ty sẽ ra sao thì có một điều chắc chắn đó là nhiều nhân viên đời đầu của Sunny Optical đã thành triệu phú đôla - thậm chí là tỷ phú nếu tính theo đồng nội tệ. Họ là những người khác hoàn toàn so với các công nhân đang làm việc tại nhà máy ở Yuyao với mức thu nhập bình quân hàng năm chỉ là 46.125 NDT vào năm ngoái.

Một trong những nhân viên may mắn nhất là Wang Wenjie, 50 tuổi. Ông được xem là nhân viên có bằng đại học đầu tiên mà Sunny Optical tuyển dụng vào năm 1989. Hiện tại ông là phó chủ tịch công ty và sở hữu 4,9% cổ phần cùng với một lượng cổ phiếu thưởng tổng cộng trị giá tới 400 triệu USD theo tính toán của Bloomberg. 

Tại một hội nghị về kinh doanh ở Ningbo vào tháng 5, Wang giống với một người nổi tiếng thật sự. Những người tham dự chụp hình không ngớt khi Wang đang phát biểu và họ lao đến giới thiệu khi ông rời khỏi sân khấu.

Trong bài phỏng vấn bên lề hội nghị, Wang nói rằng việc nhà sáng lập Sunny Optical cho ông cùng rất nhiều người khác sở hữu cổ phần là điều chưa từng có thời điểm ấy, nhất là trong bối cảnh văn hoá để các lãnh đạo hàng đầu nắm quyền kiểm soát chặt chẽ công ty vẫn còn tồn tại.

"Trong công ty của chúng tôi, một người bê đồ ăn ra cho bạn ở căng tin cũng có thể là tỷ phú NDT. Chúng tôi làm được một điều rất tốt đó là xây dựng một đội ngũ và giúp tất cả cùng phát triển".

Theo Vân Đàm/Trí Thức Trẻ