Bồi thường đất cho dân chỉ vài trăm ngàn đồng/m2, ai chịu được?

Trong khi cũng chính mảnh đất đó, chỉ thời gian ngắn sau, 1m2 đất được chủ đầu tư rao bán từ 30-40 triệu đồng/m2. Sự bất công đó chính là nguyên nhân gây bức xúc, dẫn đến khiếu kiện kéo dài của những người bị thu hồi đất.

Đấu giá đất để tăng mức bồi thường cho dân

Theo TS Trương Huy Mai, vì giá bôìthường rẻ mạt như trên, nên khi người dân bị thu hồi đất, cũng đồng nghĩa vơíviệc họ bị mất nhà cửa và mất tư liệu sản xuất quan trọng nhất là đất đai. Bởi vì,tiền bồi thường không mua nổi một căn hộ tái định cư, không đủ đầu tư cho côngviệc mới.

Chính vì vậy, theo quan điểm củaTS Trương Huy Mai, vấn đề dùng giá giao dịch thực sự của đất trên thị trường làmcơ sở định giá bồi thường cho dân khi thu hồi đất thì người dân sẽ được lợi lớn.Tiền bồi thường cao sẽ giúp người dân tạo lập chỗ ở mới và đầu tư cho công việcmới, chẳng còn lý do gì để họ khiếu kiện. Về phía Nhà nước, một khi đem diệntích đất thu hồi của dân đi đấu giá, sẽ thu được khoản tiền không nhỏ. Khoản tiềnđó đủ bù đắp lại khoản tiền tăng lên khi bồi thường đất cho dân theo giá thịtrường.

Theo TS Trương Huy Mai, nên đem đất thu hồi của dân đi đấu giá nhằm bù đắp thêm mức bồi thường giá cao cho người dân (ảnh: BC).

Tuy nhiên, TS Mai lưu ý, trongquá trình thực hiện bồi thường, phải xác định rõ ràng nguồn gốc, xuất xứ, thuộcquyền sử dụng đất của người dân để xác định mức đền bù. "Người dân khôngthể đòi hỏi Nhà nước phải đền bù cho những khu đất lấn chiếm, đất “nhảy dù”theo đơn giá thị trường. Như vậy, ở đây cần sự minh bạch, rõ ràng từ cả haiphía người dân và nhà nước thì mới thực hiện được", TS Trương Huy Mai nêuquan điểm.

“Giá thị trường” được hiểu thế nào?

Thật ra câu chuyện đền bù đất theogiá thị trường là một yêu cầu phù hợp thực tế nhưng điều lo ngại nhất chính là mặttổ chức thực hiện. Đầu tiên phải xác định giá đất đó là giá trị quyền sử dụng đấthay là giá đất? Tiếp theo, xác định giá đất vào mục đích gì? Nếu xác định giá đấtđể bồi thường cho người dân thì buộc phải “mua” theo giá thị trường. Thu hồi đấtnơi này phải để cho người dân mua được đất nơi khác. Trong trường hợp này, TSMai cho rằng, cách thức thực hiện và mục đích thu hồi đất có vai trò quan trọng.Đây là căn cứ xác định "giá thị trường" phù hợp khi đưa ra mức giá đềnbù cho người dân.

TS Trương Huy Mai phân tích, ở ViệtNam luôn có tình trạng dự án chưa hình thành thì các nhà đầu tư đã biết trướcthông tin, gom mua và đầu cơ đất. Vì thế, khi có thông tin một dự án hay mộtcon đường sẽ đi qua khu đất nào đó, lập tức giá khu đó sẽ bị đẩy lên cao gấp 5-10lần giá thực tế. Như vậy, trong trường hợp này, việc xác định giá thị trường đểbồi thường cho người dân gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, người dân chưa chắc đã đượclợi. Lý do nhà đầu tư đã gom đất từ trước, tự đẩy giá lên, thiết lập giá mới vàhưởng lợi. Cuối cùng, chỉ nhà đầu tư lợi, còn Nhà nước và người dân đều thiệt.Do đó, cách thức thực hiện rất quan trọng khi đưa ra đề xuất trên.

Đồng quan điểm này, nhiều chuyêngia cũng cho rằng, nếu giá thị trường đó không minh bạch hoặc đã bị các nhà đâùcơ bất động sản “thổi” lên thì việc lấy giá thị trường để bồi thường cho người dânrất mông lung, khó xác định. Thậm chí có nguy cơ gây thiệt hại cho Nhà nước.Đơn cử, nếu khu đất được thu hồi nhằm xây dựng các công trình công cộng thì mứcgiá bồi thường sẽ được thực hiện theo quy định của Nhà nước. Ở trường hợp này,không có gì phải bàn cãi.

Còn nếu khu đất sau khi thu hồi lạiđược quy hoạch để xây công trình cao tầng, trung tâm thương mại, thì cần phảilàm rõ mấy vấn đề sau. Trước hết, phải xem việc thu hồi và hoạt động đấu giákhu đất đó được thực hiện thế nào? Có bảo đảm công khai, minh bạch hay không? Đấtthu hồi được đưa ra đấu giá hay sử dụng làm nguồn đối ứng, quy đổi ngang giácho nhà đầu tư?

Đất sau khi thu hồi để xây công trình thương mại cao tầng thì phải làm rõ mục đích (ảnh: BC).

Đối với trường hợp này, nếu thựchiện không tốt, có thể người dân sẽ được hưởng lợi hơn một chút từ mức giá đềnbù cao hơn. Thế nhưng, nguy cơ Nhà nước bị mất nhiều hơn do phải dùng quỹ đất lớnhơn để quy đổi cho nhà đầu tư. Khi mức bồi thường cho người dân cao lên, đồngnghĩa tổng vốn đầu tư cũng bị đẩy lên, quỹ đất để đổi cho nhà đầu tư cũng phảilớn hơn.

Như vậy, nguy cơ từ việc chỉ sử dụngmột quỹ đất sẽ phải tăng lên thành hai, ba, thậm chí nhiều hơn để đổi cho nhà đâùtư là có thể xảy ra. Vấn đề này không còn là cảnh báo. Thực tế những bất cập,sai phạm trong thực hiện chủ trương đổi đất lấy hạ tầng có nhiều kẽ hở, dễ gâynhập nhèm, thất thoát. Do đó, nếu thực hiện không tốt, Nhà nước có thể mất thêmnhiều tài nguyên nữa để đổi cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án.

Để hạn chế bất cập trên, TSTrương Huy Mai hiến kế, khi xác định mức giá bồi thường theo giá thịtrường thì song song đó cần phải xác định cơ chế giao đất theo đúng nguyên tắcthị trường. Thu hồi đất, tổ chức đấu thầu cạnh tranh, không giao đất chỉ địnhcho bất cứ một nhà đầu tư nào... là những giải pháp.

Bảo Bảo

Theo Doanh nghiệp VN