Câu chuyện xúc động của Tiến sĩ trẻ: Nếu nghèo đói là trường đại học tốt nhất, thì người mẹ nông dân của tôi chính là người thầy giáo giỏi nhất của đời tôi

Trong một buổi trò chuyện với sinh viên, tiến sĩ người Trung Quốc - An Kim Bằng (Jinpeng An) đã kể về mẹ mình - một người nông dân nghèo khổ, cũng là người dạy cho ông những đạo lý tuyệt vời về cuộc sống, ý chí và nỗ lực vươn lên. Dưới đây là câu chuyện do chính tiến sĩ Kim Bằng kể lại: 

Nhà tôi ở Thiên Tân, làng Đại Hữu Đới, huyện Vũ Thanh, vô cùng nghèo khó. Tôi có một người mẹ tốt nhất thế gian tên là Lý Diệm Hà.

Ngày 5/9/1997, tôi rời gia đình đi nhập học ở khoa Toán, Đại học Bắc Kinh. Mẹ nấu cho tôi bát mì sợi, chân vẫn còn tập tễnh. Mấy hôm trước, để thêm tiền cho tôi nhập học, bà đã đẩy một xe chất đầy rau từ thôn ra thị trấn để bán, trên đường bị trật chân. Còn số bột mì này là mẹ đổi năm quả trứng gà cho hàng xóm.

Bưng bát mì, tôi đã khóc. Tôi buông đũa quỳ xuống đất, xoa nắn chỗ chân sưng phồng lên to hơn cái bánh bao của mẹ, nước mắt rơi xuống…

Khi tôi ra đời, bà nội ngã bệnh. Tôi 4 tuổi, ông nội lại mắc bệnh hẹp khí quản và bán thân bất toại. Những món nợ trong gia đình cứ lớn dần theo năm. Khi tôi đi học, thường phải nhặt những mẩu bút chì bạn bè vứt đi, dùng dây buộc nó lên một cái que rồi viết tiếp, hoặc dùng một cái dây chun xóa sạch những cuốn vở bài tập đã viết, rồi viết lại lên đó.

Mẹ thương tôi nên phải vay vài hào của hàng xóm để mua vở và bút chì cho tôi. Những khi mẹ vui nhất là bất kể bài kiểm tra nhỏ hay kỳ thi lớn, tôi luôn đứng đầu, toán thường được 100/100 điểm. Dưới sự khích lệ của mẹ, tôi càng học càng thích. Tôi thực sự không biết trên đời còn có gì vui hơn việc học hành.

Tôi là đứa học trò nông thôn duy nhất của cả năm huyện ngoại thành Thiên Tân được giải trong kỳ thi vật lý bậc trung học của thành phố và là một trong ba người đỗ đầu. Tháng 6 năm đó, tôi được đặc cách vào thẳng trường Trung học số 1 danh tiếng của Thiên Tân, vui sướng chạy như bay về nhà.

Nào ngờ, nghe tin xong, khuôn mặt cha mẹ chất chứa đau khổ. Bà nội vừa mất nửa năm, ông nội đang gần kề cái chết, nhà tôi đã mắc nợ tới hơn 10 nghìn Nhân dân tệ rồi.

Tôi lặng lẽ quay về bàn học, nước mắt như mưa suốt một ngày. Đến tối, tôi nghe thấy ở ngoài nhà có tiếng ồn ào. Thì ra mẹ đang định dắt con lừa đi bán cho tôi đi học, nhưng cha không chịu. Ông nội đang bệnh nặng nghe thấy nên buồn bã mà qua đời.

Tôi không còn dám nhắc đến việc đi học nữa. Cất "Giấy báo nhập học" thật kỹ vào vỏ gối, hàng ngày tôi ra đồng làm việc cùng mẹ.

Hai hôm sau, tôi và cha tôi cùng lúc phát hiện ra con lừa đã biến mất. Cha tôi quát hỏi mẹ:

–  Bà bán con lừa rồi à? Bà bị thần kinh à? Sau này lấy gì kéo, lương thực hoa màu bà tự đẩy, tự cõng nhé? Bà bán lừa được một, hai trăm bạc liệu cho nó học được một học kỳ hay là hai học kỳ?

Mẹ tôi khóc, cãi lại cha:

– Con cái mình muốn đi học thì có gì sai? Được vào trường số 1 của thành phố, nó là đứa duy nhất của cả huyện này đấy, tôi không thể để cho tiền đồ của con bị lỡ dở được. Tôi sẽ dùng tay đẩy, dùng lưng vác, để cho nó đi học…

Cầm sáu trăm tệ mẹ vừa bán lừa, tôi thật sự chỉ muốn quỳ xuống dập đầu trước mẹ. Tôi đã thích được học quá rồi, mà còn học tiếp, thì mẹ sẽ khổ sở bao nhiêu, vất vả bươn chải thêm bao nhiêu?

Rồi cha bị u nhu ruột bowel polyps, bác sĩ yêu cầu ba phải mổ gấp. Mẹ chuẩn bị đi vay tiền cho cha phẫu thuật nhưng ông kiên quyết không cho. Ông nói, bạn bè họ hàng đã vay khắp lượt rồi, chỉ vay mà không trả thì còn ai muốn cho mình vay nữa!

Hàng xóm kể với tôi, mẹ dùng một phương pháp nguyên thủy và bi tráng nhất để gặt lúa mạch. Mẹ không đủ sức gánh lúa mạch ra sân kho để tuốt hạt, cũng không có tiền thuê người giúp, bèn gặt dần. Lúa mạch chín chỗ nào gặt chỗ đó, sau đó dùng xe cải tiến chở về nhà. Tối đến mẹ trải một tấm vải nhựa ra sân, dùng hai tay nắm từng nắm lúa mạch đập lên một hòn đá to… Lúa mạch trồng trên ba mẫu đất của nhà, một mình mẹ làm. Khi mệt đến mức không đứng dậy nổi nữa thì mẹ ngồi xổm xuống cắt, đầu gối quỳ đến chảy máu, đi đường cứ cà nhắc…

Mẹ tôi khổ cực cả đời, như người anh hùng chống lại đói khổ. Làm con của người mẹ như thế, tôi rất tự hào

Không đợi hàng xóm kể hết, tôi chạy như bay về nhà, khóc to gọi mẹ: "Mẹ, mẹ, con không thể đi học nữa đâu…". Nhưng mẹ vẫn một mực bắt tôi lên trường.

Tiền sinh hoạt phí mỗi tháng của tôi chỉ 60 đến 80 tệ, còn những người bạn học khác mỗi tháng có 200-240 tệ. Nhưng tôi biết, món tiền nhỏ này mẹ tôi cũng phải tằn tiện lắm, từ ngày đầu tháng đã dành từng hào, bán từng quả trứng gà, rau xanh… Mà nhà tôi gần như chẳng bao giờ có thức ăn, rau cũng chẳng dám xào mỡ, chỉ chan tí nước dưa muối ăn qua bữa. Vì không muốn tôi đói, mỗi tháng mẹ đều đi bộ hơn 10 cây số mua mì tôm với giá bán buôn để gửi cho tôi.

Tôi là học sinh cấp 3 duy nhất của Thiên Tân đến cả rau ở bếp ăn nhà trường cũng không mua nổi, chỉ có thể mua vài cái bánh bao, mang về ký túc ăn cùng mì sợi khô hoặc chấm với tương ớt, kẹp dưa muối để ăn qua bữa.

Tôi cũng là học sinh duy nhất tận dụng giấy một mặt của xưởng in để viết bài.

Tôi là đứa học sinh duy nhất chưa bao giờ dùng xà phòng, khi giặt quần áo tôi thường đi nhà bếp xin ít bột kiềm nấu ăn (alkali – chất kiềm, dùng để hấp bánh bao, làm bánh nướng, làm nước soda) là xong.

Nhưng tôi chưa bao giờ tự ti, tôi cảm thấy mẹ tôi khổ cực cả đời, như người anh hùng chống lại đói khổ. Làm con của người mẹ như thế, tôi rất tự hào.

Hồi mới lên Thiên Tân, tiếng Anh của tôi ù ù cạc cạc. Tôi kể cho mẹ tôi sợ tiếng Anh thế nào, ai ngờ mẹ chỉ cười bảo:

- Mẹ chỉ biết con là đứa trẻ con khổ cực nhất. Mẹ không thích con kêu khó, vì chịu khổ được thì chả còn gì làm khó được mình nữa.

Tôi bị nói lắp, bởi vậy tôi kiếm một hòn sỏi ngậm vào miệng mình, rồi gắng đọc tiếng Anh. Hòn sỏi cọ xát vào lưỡi tôi, có lúc máu chảy ra bên mép, nhưng tôi cố gắng kiên trì. Nửa năm trôi qua, hòn sỏi nhỏ đã bị mài tròn đi, lưỡi tôi cũng đã nhẵn, tôi đã thành người giỏi tiếng Anh thứ 3 của lớp. Tôi vô cùng cảm ơn mẹ. Mẹ đã khích lệ tôi vượt qua khó khăn lớn trong học tập.

Tháng 1 năm 1997, tôi cũng đã giành chiến thắng tại kỳ thi Olympic Toán toàn Trung Quốc với điểm số tuyệt đối, lọt vào đội tuyển Quốc gia. Cả 10 kỳ thi kiểm tra ở đội tuyển, tôi đều là người đứng đầu. Với thành tích đó, tôi được sang Argentina tham gia kỳ thi Olympic Toán quốc tế.

Nộp xong phí báo danh, tôi gói sách vở cần chuẩn bị và tương đậu cay của mẹ lại, chuẩn bị lên đường. Giáo viên chủ nhiệm và thầy giáo dạy Toán thấy tôi vẫn mặc bộ quần áo thải của người khác cho, bèn mở tủ áo của tôi ra, chỉ vào những áo trấn thủ vá, những áo bông tay đã phải nối hai lần, vạt đã phải chắp ba phân, hỏi tôi:

- Kim Bằng, đây là tất cả quần áo của em ư?

Tôi không biết nói sao, vội đáp:

- Thầy ơi, em không sợ người khác chê cười! Mẹ em thường bảo, trong lòng có sách vở ắt mặt mũi sẽ sáng sủa. Em mặc những thứ đồ này đi gặp Tổng thống Mỹ cũng chẳng thấy ngượng.

Ngày 27/7/1997, Olympic Toán học Thế giới lần thứ 38 chính thức khai mạc. Tôi giành huy chương vàng.

Tiến sĩ An Kim Bằng từng là học sinh nghèo nhất trường trung học số 1 Thiên Tân

Ngày 1/8, chúng tôi vinh quang trở về, lễ đón long trọng được Hiệp hội khoa học Trung Quốc và Hội Toán học Trung Quốc tổ chức. Hơn 10 giờ đêm tối hôm đó, tôi về đến nhà. Người mở cửa là cha tôi, nhưng người ôm chặt lấy tôi trước lại chính là mẹ. Dưới trời sao vằng vặc, mẹ ôm tôi rất chặt… Tôi lấy tấm huy chương vàng đeo lên cổ mẹ, khóc một cách nhẹ nhõm và sung sướng.

Ngày 12/8, trường Trung học số 1 Thiên Tân chật ních người, mẹ được ngồi lên bàn Chủ tịch danh dự cùng với các quan chức Cục giáo dục Thiên Tân và các giáo sư toán học hàng đầu.

Hôm đó, tôi đã phát biểu thế này:

Tôi muốn dùng cả sự sống của mình để cảm tạ một người, là người đã sinh thành và nuôi nấng tôi. Mẹ tôi là một người phụ nữ nông dân bình thường, nhưng những đạo lý mẹ dạy đã khích lệ tôi cả đời. Năm lớp 10, tôi muốn mua cuốn sách "Đại từ điển Anh – Trung" để học tiếng Anh. Mẹ không có tiền, nhưng vẫn nghĩ cách giúp tôi. Sau bữa cơm sáng, mẹ mượn một chiếc xe cải tiến, chất một xe rau cải trắng. Hai mẹ con tôi đẩy ra chợ huyện cách hơn 40 km bán. Đến được chợ đã gần trưa, buổi sáng đó tôi và mẹ chỉ ăn hai bát cháo ngô nấu với khoai lang đỏ. Lúc đó bụng đói cồn cào, chỉ mong có ai tới mua cho cả xe rau ngay.

Nhưng mẹ vẫn nhẫn nại mặc cả từng bó, cuối cùng bán với giá 1 hào một cân. Hai trăm cân rau đáng lẽ 21 tệ, nhưng người mua chỉ trả 20 tệ. Có tiền rồi tôi muốn ăn cơm, nhưng mẹ bảo nên đi mua sách trước, đó là việc chính của hôm nay. Chúng tôi đến hiệu sách hỏi, giá sách là 8 tệ 2 hào 5 xu, mua sách rồi còn lại 1 tệ 7 hào 5 xu. Nhưng mẹ chỉ cho tôi 7 hào rưỡi đi mua hai cái bánh bột nướng, một tệ kia còn phải cất đi để dành làm học phí. Tuy ăn hết hai cái bánh nướng, nhưng đi bộ 40km về nhà, tôi vẫn đói tới mức hoa mắt chóng mặt, lúc này tôi mới nhớ ra mình đã quên không phần cho mẹ một miếng bánh nướng nào, mẹ tôi chịu đói cả ngày, vì tôi mà kéo xe suốt 80km.

Tôi hối hận tới mức chỉ muốn tát cho mình một cái, nhưng mẹ chỉ bảo: "Mẹ ít văn hóa, nhưng mẹ nhớ khi nhỏ được thầy giáo dạy, Golgi có nói một câu: Nghèo đói là trường đại học tốt nhất. Nếu con có thể tốt nghiệp trường đại học này, thì những trường đại học như Thiên Tân, Bắc Kinh con chắc chắn đề̀̀u đỗ".

Khi ấy mẹ không nhìn tôi, mẹ nhìn ra con đường đất xa xôi, cứ như thể con đường đất đó có thể thông tới tận Thiên Tân, đi thẳng tới Bắc Kinh. Tôi nghe mẹ bảo thế, không thấy đói nữa, chân không mỏi nữa… Nếu nghèo đói là trường đại học tốt nhất, thì tôi muốn nói rằng, người mẹ nông dân của tôi chính là người thầy giáo giỏi nhất của đời tôi.

Dưới khán đài, bao nhiêu đôi mắt đã ướt đẫm, tôi quay về phía người mẹ tóc hoa râm của tôi, cúi người kính cẩn…

An Kim Bằng

Theo Trí Thức Trẻ