Ông lớn ô tô VEAM: Ế 2.500 xe, ngàn tỷ hao tán từng ngày

Bộ Công Thương vừa công bố kết luận thanh tra công tác quản lý sử dụng vốn, tài sản; tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, công tác tổ chức cán bộ tại Tổng công ty Máy động lực và máy nông nghiệp - CTCP.

Nhiều khoản đầu tư thua lỗ, mất vốn

Kết luận của Bộ Công Thương cho thấy, trong giai đoạn từ 2010 đến tháng 6/2018, mặc dù kết quả kinh doanh hợp nhất tại VEAM hàng năm đều có lãi nhưng nguồn thu nhập chủ yếu do lợi nhuận từ các công ty liên doanh mang lại (Toyota, Honda).

Hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều đơn vị thuộc VEAM không đạt hiệu quả. Quá trình quản lý, điều hành tại VEAM và một số đơn vị thành viên còn tồn tại nhiều sai phạm, thiếu sót.

Cụ thể, việc quản lý sử dụng vốn tại một số đơn vị hoạt động thua lỗ, gây mất vốn chủ sở hữu. Điển hình là nhà máy ô tô VM kinh doanh trong giai đoạn 2010 đến 6 tháng đầu năm 2018 gây mất vốn đầu tư của VEAM là hơn 331 tỷ đồng. Đến thời điểm ngày 1/1/2018, TAMAC đã mất toàn bộ vốn chủ sở hữu và bị âm vốn hơn 36 tỷ đồng.

Ô tô VEAM sản xuất ra khó bán, tồn kho nhiều

Liên quan đến hoạt động của nhà máy ô tô VM, nguồn tin của VietNamNet cho hay số xe sản xuất ra từ nhiều năm trước vẫn nằm trong kho, không bán được.

Tổng số có tới 2.622 xe thương hiệu VEAM tồn, giá vốn lên tới hơn 966 tỷ đồng. Trong đó có tới 2.221 xe tồn từ 2017 trở về trước với giá vốn là 878 tỷ đồng. Nguy cơ mất vốn lớn đối với xe tồn không thể tiêu thụ hoặc phải giảm giá bán để tiêu thụ.

Một trong những lý do là VM chủ trương đưa ra thị trường xe thương hiệu VEAM. Thực chất xe này được tổ hợp từ các cụm linh kiện khác nhau từ nhiều nhà cung cấp chứ không sử dụng bộ linh kiện đồng bộ. Phương thức này đã dẫn đến VEAM không có đối tác hợp tác về sản xuất sản phẩm. Trong khi các nhà sản xuất khác như Thaco, Thành Công, TMT tiêu thụ với sản lượng lớn hơn nhiều thì sản lượng của VM rất khó tăng trưởng, lượng xe tồn kho lớn, hiệu quả sản xuất kinh doanh rất thấp.

Theo kết luận thanh tra của Bộ Công Thương, việc điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, công tác kiểm tra, giám sát thiếu chặt chẽ đối với xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế hoạch tài chính hàng năm dẫn đến hoạt động của VEAM và một số đơn vị thành viên nhiều năm không hiệu quả, gây nguy cơ thất thoát vốn nhà nước, tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động kinh doanh.

Cụ thể, vụ việc mua 1.500 bộ linh kiện giữa VEAM và chi nhánh công ty TNHH Mekong Auto. Đến thời điểm thanh tra, toàn bộ số xe đã lắp đặt của Mekong Auto (540 xe) không thực hiện đăng kiểm được; còn 360 bộ chưa lắp ráp và 600 bộ chưa đến thời điểm giao hàng. Mekong Auto thực hiện không đúng quy định của Hợp đồng trong việc đăng kiểm và bàn giao xe thương mại. VEAM chưa cung cấp kế hoạch tài chính được phê duyệt hàng năm để có cơ sở đánh giá hiệu quả của việc kinh doanh.

Ngoài ra, còn có việc mua 3.000 bộ linh kiện của TCG. Việc mua 3.000 bộ linh kiện này không có trong Kế hoạch sản xuất kinh doanh của nhà máy, không được phê duyệt của Hội đồng quản trị/Tổng giám đốc theo quy định. Việc ký kết hợp đồng mua 3.000 bộ linh kiện là vượt thẩm quyền được giao; ngoài ra còn không thực hiện việc tham khảo giá và đàm phán giá theo quy định.

“Việc trích lập dự phòng tại VM chưa đầy đủ cơ sở pháp lý và xác định rõ ràng giá trị thị trường về thiệt hại, giảm giá (nếu có)”, Bộ Công Thương đánh giá.

Trách nhiệm chính thuộc về ông Nguyễn Thanh Giang (Tổng giám đốc 2010-2011), ông Lâm Chí Quang (Chủ tịch giai đoạn 2004-2011, tổng giám đốc 2011-2015); ông Trần Ngọc Hà (Chủ tịch giai đoạn 2011-2014, Tổng giám đốc 2015-2018); ông Bùi Quang Chuyện (Chủ tịch 2015 đến nay),...

Để xảy ra những sai phạm, thiếu sót tại VEAM và các đơn vị thành viên, ngoài trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân nêu trên, còn có trách nhiệm của Bộ Công Thương và các vụ, cục chức năng thuộc Bộ này trong công tác quản lý, giám sát, tham mưu. Cụ thể, Cục Công nghiệp, Vụ tài chính và đổi mới doanh nghiệp, Vụ kế hoạch, vụ tổ chức cán bộ, người đại diện vốn, kiểm soát viên qua các thời kỳ...

Chuyển nhiều vụ việc sang công an

Liên quan đến các sai phạm tại VEAM, Bộ Công Thương đã kiến nghị chuyển nhiều vụ việc sang công an vào tháng 12/2018.

Đó là việc mua linh kiện phụ tùng ô tô (3.000 bộ linh kiện xe Huyndai Mighty với TCG; 1.500 bộ linh kiện của Đơn hàng giữa VEAM và Chi nhánh Công ty TNHH Mekong Auto). Trách nhiệm chính thuộc về ông Trần Ngọc Hà, Hội đồng quản trị, Ban Tổng giám đốc, người đại diện vốn nhà nước, Kế toán trưởng,... Việc chuyển tiền từ VEAM cho Nhà máy ô tô VEAM; Công tác quản lý vốn và công nợ.

Hiện, Bộ Công Thương tiếp tục chuyển các vụ việc có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý kinh tế.

Một là việc sử dụng nguồn vốn hơn 112 tỷ đồng không đúng mục đích từ nguồn vốn chuyển quyền sử dụng đất 191 và 193 Bà Triệu - Hà Nội tại Công ty TNHH MTV cơ khí Trần Hưng Đạo trong Dự án đầu tư di chuyển và xây dựng mới công ty cơ khí Trần Hưng Đạo. Trách nhiệm chính thuộc về ông Nguyễn Thanh Giang Tổng giám đốc giai đoạn 2010-2011, ông Lâm Chí Quang Chủ tịch giai đoạn 2004-2011, ông Phạm Đình Công Nhân, giám đốc công ty giai đoạn 2006-2011...

Hai là Hệ thống khuôn dập cabin thiệt hại hơn 26 tỷ đồng. Trách nhiệm chính thuộc về ông Hồ Mạnh Tuấn, giám đốc Công ty VEAM Korea; Phó Tổng giám đốc VEAM từ tháng 6/2016 đến nay và Hội đồng quản trị, Ban tổng giám đốc...

Ba là việc bảo lãnh vay số tiền hơn 75 tỷ đồng tại Công ty CP vận tải và thương mại VEAM. Trách nhiệm chính thuộc về ông Lâm Chí Quang, Chủ tịch giai đoạn 2004-2011, Tổng giám đốc 2011-2015 và người đại diện vốn, kế toán trưởng...

Bốn là dấu hiệu cố ý làm trái, buông lỏng trong công tác quản lý đất đai tại tổng công ty và một số đơn vị thành viên gây thiệt hại, lãng phí tài sản nhà nước.

 Lương Bằng