"Chất gây ung thư" là một cụm từ rất quen thuộc nhưng ít người hiểu rõ đó là gì. Nguy hiểm hơn là chúng ta đều đã từng tiếp xúc với hầu hết những chất này, thậm chí thường xuyên...
Chắc hẳn bạn đã nghe đến từ " chất gây ung thư " nhưng ít người hiểu đó là những chất gì, và chúng thường xuất hiện ở đâu. Các tác nhân gây ung thư có thể có mặt trong không khí, một sản phẩm bạn đang dùng, hay trong hóa chất, thực phẩm, đồ uống… mà gia đình bạn đang sử dụng.
Nhưng bạn nên nhớ việc tiếp xúc với chất gây ung thư không có nghĩa là bạn sẽ bị ung thư. Nguy cơ mắc bệnh còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa.
Các nhà khoa học đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để xác định xem chất đó có gây bệnh ung thư hay không. Họ thử nghiệm trên động vật, đồng thời so sánh kết quả của nhiều nghiên cứu khác để đưa ra kết quả cuối cùng.
Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế IARC đã phân loại 10 chất gây ung thư phổ biến nhất. Điều nguy hiểm chúng ta đều đã từng tiếp xúc với hầu hết những chất gây ung thư này, thậm chí thường xuyên.
1. Thuốc lá
Cho dù bạn là người hút thuốc hay vô tình hít phải khói thuốc lá trong không khí (hút thuốc thụ động), điều đó cũng không quan trọng. Bởi dù theo cách nào, bạn cũng đã hít phải ít nhất 70 hóa chất gây ung thư, vốn có thể làm hư hại DNA của tế bào trong cơ thể.
Từ đó, bạn sẽ đối mặt với nguy cơ cao phát triển bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư phổi.
Nhiều người cho rằng thuốc lá không khói hay còn gọi là thuốc lá điện tử có thẻ an toàn hơn, nhưng thật ra, nó cũng có thể dẫn tới bệnh ung thư.
2. Khí randon
Một lượng nhỏ khí này có trong tự nhiên nhưng nó hoàn toàn vô hại. Nhưng nếu khí radon tích tụ trong nhà với số lượng nhiều, và chúng ta hít phải thì nó sẽ phá vỡ lớp màng phổi, từ đó gây ung thư phổi.
Đây là nguyên nhân số 1 gây ung thư phổi ở người không hút thuốc. Mặc dù bạn không thể nhìn thấy hoặc ngửi thấy mùi radon, nhưng một số phương pháp đặc biệt có thể kiểm tra mức độ chất này trong nhà.
3. Amiăng
Các sợi nhỏ, cứng trong amiăng giúp tăng cường độ vững chắc của các sản phẩm như tấm lợp mái nhà, gạch trần và một số bộ phận xe oto. Tuy nhiên, nếu bạn hít phải các sợi tự do này, chúng sẽ tấn công lá phổi.
Một số nghiên cứu được thực hiện trên con người và động vật cho thấy amiăng là chất gây ung thư. Do vậy, nếu như làm việc liên quan tới sợi amiăng, bạn cần sử dụng đồ bảo hộ. Còn nếu nhà bạn sử dụng, hãy tháo dỡ các tấm lợp hoặc gạch trần chứa chất này.
4. Acrylamide
Khi một số loại rau củ như khoai tây được nấu ở nhiệt độ cao, chúng sẽ sản sinh ra một chất hóa học gọi là acrylamide.
Các nghiên cứu cho thấy những con chuột uống thức uống có chứa acrylamide sẽ bị ung thư. Vì vậy, các nhà khoa học cũng nghi con người cũng sẽ đối mặt với nguy cơ này.
Bạn có thể cắt giảm hàm lượng tiêu thụ acrylamide bằng cách nướng, rang, chiên thực phẩm ở mức độ màu vàng, không để bị cháy hoặc có màu nâu.
5. Formaldehyde
Một số sản phẩm gia dụng, từ gỗ dán cho đến một số loại vải đều chứa formaldehyde. Các nghiên cứu trên chuột thí nghiệm và những người làm việc trong môi trường có formaldehyde cho thấy chất này có khả năng gây ung thư trên cả cơ thể chuột và người.
Trước khi mua bất kỳ sản phẩm gỗ hoặc đồ nội thất cho ngôi nhà của mình, bạn hãy thử tìm hiểu xem chúng có chứa formaldehyde hay không. Bạn cũng nên sử dụng máy điều hòa không khí hoặc máy hút ẩm để điều hòa không khí trong nhà.
6. Tia cực tím
Các nghiên cứu phát hiện tia cực tím từ mặt trời làm tổn thương các tế bào da và phá hủy tế bào. Hầu hết các trường hợp ung thư da là do tia cực tím. Ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu làm cho các tia này mạnh hơn.
Để giữ an toàn, hãy bảo vệ làn da của bạn bằng kem chống nắng, đội mũ, đeo kính râm, và tránh nhuộm da bằng tia cực tím.
7. Rượu
Càng uống nhiều bia rượu, tỷ lệ mắc bệnh ung thư càng cao, đặc biệt tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư đầu cổ, thực quản, vú, gan và trực tràng.
Một trong những lí do này có thể là do các chất hóa học gây ung thư được sản sinh khi bia, rượu và đồ uống có cồn nói chung được pha chế. Các chuyên gia cho rằng phụ nữ không nên uống nhiều hơn 1 đơn vị đồ uống/ngày, còn đàn ông không quá 2.
8. Thịt chế biến sẵn
Thịt xông khói, xúc xích, dăm bông… hay bất kỳ loại thịt nào được bảo quản bằng hương liệu đều làm tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng. Hơn 800 nghiên cứu về vấn đề này đã được thực hiện.
9. Khí thải động cơ diesel
Một số phương tiện như xe tải, xe buýt, tàu hỏa và thậm chí là một số xe oto chạy bằng nhiên liệu diesel. Khí thải và bồ hóng trong ống xả động cơ diesel được cho là gây ung thư phổi và các loại ung thư khác.
Nếu có thể, bạn hãy tránh tiếp xúc với các chất này. Còn nếu làm những công việc liên quan, bạn nên thực hiện những hướng dẫn an toàn tại nơi làm việc để bảo vệ sức khỏe của mình.
10. Ô nhiễm không khí
Ngoài khí thải, không khí ngoài trời bị ô nhiễm có chứa bụi, kim loại và dung môi có thể dẫn đến ung thư. Bạn không thể tránh khỏi không khí ô nhiễm nhưng bạn nên hạn chế gây ra tình trạng này bằng cách đi bộ hoặc xe đạp thay vì xe máy, oto.
Theo dõi các cảnh báo sức khỏe công cộng tại địa phương, sử dụng các biện pháp an toàn và ở trong nhà vào những ngày chất lượng không khí kém.
Theo Hoàng Hương
Trí thức trẻ/WebMD
