Tương lai công việc sẽ liên quan rất nhiều đến sự cộng tác giữa con người với nhau để thiết kế công việc cho máy móc. Tiêu chuẩn để đánh giá không chỉ dừng lại ở nhận thức mà còn dựa vào các kỹ năng xã hội. Vì thế, bạn cần sớm trang bị cho con những điều sau.
Giáo dục là chuẩn bị hành trang cho tương lai. Từ xưa giáo dục có nghĩa là học một số kỹ năng và một số sự kiện nhất định. Ví dụ, sự kiện Columbus phát hiện ra châu Mỹ hay cách tính toán phép nhân chia. Ngày nay, giáo dục có xu hướng thiên về thế giới kỹ thuật số và tổng quát hơn, như lịch sử văn hóa, kỹ năng máy tính cơ bản hay lập trình.
Tuy nhiên, những thách thức mà con em chúng ta phải đối mặt sẽ khó khăn hơn nhiều những gì mà chúng ta đã từng đối mặt và nhiều thứ học sinh học trong trường hôm nay sẽ không còn phù hợp khi các em tốt nghiệp đại học. Một nghiên cứu của Đại học Oxford cho thấy thực tế 47% việc làm hiện nay sẽ biến mất trong vòng 20 năm tới.
Trong 10 hoặc 20 năm nữa, phần lớn những điều chúng ta biết về thế giới sẽ không còn đúng nữa. Máy tính trong tương lai sẽ không còn là kỹ thuật số nữa. Bản thân code phần mềm sẽ biến mất hay ít nhất cũng sẽ chẳng còn thích hợp nữa. Nhiều công việc tốt hiện nay sẽ được tự động hóa hoàn toàn hoặc là sẽ bị hạ thấp rất nhiều. Chúng ta cần suy nghĩ lại nên chuẩn bị hành trang cho con em mình đến với thế giới như thế nào.
Am hiểu các hệ thống công nghệ tương lai
Các môn học chúng ta được học ở trường luôn ở dạng tĩnh. Ví dụ 2+2 luôn bằng 4 và Columbus luôn khám phá ra châu Mỹ năm 1492. Cách giải thích có thể khác nhau giữa nơi này so với nơi khác và khác theo thời gian. Nhưng chúng ta đều được dạy rằng nền tảng thế giới chính là các sự kiện nhất định và các tiêu chí đánh giá học sinh là có biết đến các sự kiện đó hay không.
Tuy nhiên, như nhà khoa học phức hợp Sam Arbesman đã chỉ ra rằng các sự kiện có một nửa sự sống và khi kiến thức được tích lũy càng nhiều thì những nửa sự sống đó lại càng rút ngắn lại. Ví dụ, khi chúng ta học lập trình máy tính ở trường, về cơ bản thì đó là học một ngôn ngữ gần như không còn tồn tại hiện nay. Ngày nay, Python là ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất nhưng có thể sẽ không còn tồn tại trong một thập kỷ nữa.
Bản thân máy tính cũng sẽ rất khác, ít dựa vào các code kỹ thuật số của những con số 1 và số 0 mà phần lớn sẽ dựa vào các quy tắc lượng tử và bộ não con người. Chúng ta sẽ lưu trữ ít thông tin hơn về silicon và lưu trữ nhiều hơn về DNA. Không còn cách nào khác là dạy con em chúng ta những thứ này sẽ vận hành ra sao vì không ai, thậm chí không chuyên gia nào dám chắc chắn cho những gì sẽ xảy ra.
Vì thế, trẻ em hôm nay hãy bớt tìm hiểu về những thứ đang có hiện tại mà thay vào đó là học những thứ liên quan đến các hệ thống công nghệ tương lai như động lực học lượng tử, di truyền học và mã logic. Các nhà kinh tế học đã nhận thấy một điều rằng những công việc hằng ngày gần như có thể được tự động hóa hết. Cách tốt nhất để chuẩn bị cho tương lai là phát triển khả năng học hỏi và thích nghi.
Có sự đồng cảm và các kỹ năng thiết kế
Trong khi máy móc đang dần xâm chiếm nhiều nhiệm vụ yêu cầu cao chẳng hạn như phân tích y học và nghiên cứu pháp lý thì vẫn có những việc mà máy móc không bao giờ có thể làm được. Ví dụ, một chiếc máy tính sẽ không bao giờ vung chày nhưng không đập trúng bóng hay còn gọi là "strike out" trong một trận đấu bóng chày. Hay chẳng bao giờ biết cảm giác thất tình hoặc là chứng kiến đứa con của chính mình cất tiếng khóc chào đời.
Thiếu sự đồng cảm chính là trở ngại lớn của máy móc trong việc tạo ra sản phẩm và quy trình giúp tối ưu hóa sự hưởng thụ và lợi ích cho con người. Vì vậy, các kỹ năng thiết kế có thể trong tương lai sẽ cần tới rất nhiều khi sản xuất cơ bản và các quy trình phân tích ngày càng tự động hóa.
Chúng ta đã thấy rằng quá trình này diễn ra liên quan đến mạng Internet. Thoạt đầu, nó thuộc lĩnh vực kỹ thuật. Bạn phải là một kỹ sư có tay nghề cao để thiết kế một website. Nhưng ngày nay, xây dựng một website là điều mà bất kỳ học sinh trung học nào thông minh một chút cũng có thể làm được và phần lớn giá trị tập trung vào các nhiệm vụ front-end, hay nói một cách dễ hiểu là tập trung vào mảng phát triển xây dựng giao diện và trải nghiệm cho người dùng.
Với sự phát triển mạnh mẽ của Trí tuệ Nhân tạo và Thực tế ảo như hiện nay thì kinh nghiệm về công nghệ của chúng ta sẽ giúp chúng ta dễ dàng thích nghi hơn và điều đó sẽ làm tăng nhu cầu thiết kế giỏi.
Ví dụ, các nhà phân tích hội thoại đang làm việc với các nhà thiết kế để tạo ra các trí tuệ giao tiếp cho giao diện giọng nói và rõ ràng Thực tế ảo sẽ có nhiều thiết kế chuyên sâu hơn bất kỳ video nào trước đây.
Khả năng truyền đạt ý tưởng phức tạp
Phần lớn trọng tâm giáo dục đều xoay quanh các môn STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học). Khả năng thành thạo trong các lĩnh vực này chắc chắn quan trọng đối với sinh viên ngày nay để hiểu biết về thế giới xung quanh. Tuy nhiên, nhiều sinh viên tốt nghiệp đại học liên quan đến STEM thì lại gặp khó khăn khi tìm kiếm việc làm.
Mặt khác, khả năng truyền đạt ý tưởng một cách hiệu quả lại trở thành một kỹ năng được đánh giá cao. Hãy nhìn vào tập đoàn Amazon , một trong những tổ chức thành thạo về mặt kỹ thuật và sáng tạo nhất hành tinh. Một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên sự thành công của Amazon chính là văn hóa viết. Tập đoàn này rất coi trọng khả năng giao tiếp mà phát triển kỹ năng viết tốt là yếu tố then chốt để tạo dựng một sự nghiệp thành công.
Hãy nghĩ về công việc kinh doanh của Amazon và sẽ thấy rõ tại sao nó lại có được thành công như vậy. Tập đoàn này thuê rất nhiều kỹ sư chuyên nghiệp tay nghề cao nhưng để tạo ra một sản phẩm vượt trội thực sự, những kỹ sư này cần cộng tác chặt chẽ với các nhà thiết kế, những người làm marketing, các giám đốc phát triển kinh doanh... Để điều phối tất cả hoạt động và giữ mọi người tập trung vào việc cung cấp trải nghiệm cụ thể cho khách hàng, sự giao tiếp cần phải rõ ràng và mạch lạc.
Vì vậy, trong khi học các môn kỹ thuật như toán học hay khoa học luôn là một ý tưởng hay, việc nghiên cứu những thứ như văn học, lịch sử hay triết học cũng khá quan trọng.
Cộng tác và làm việc nhóm
Giáo dục truyền thống dựa trên thành tích học tập cá nhân. Bạn phải học ở nhà, chuẩn bị và làm bài kiểm tra một cách độc lập. Nếu bạn nhìn bài của người khác thì đó được coi là gian lận và sẽ gặp nhiều rắc rối. Chúng ta đã được dạy phải chịu trách nhiệm cho những thành tích riêng của mình.
Tuy nhiên, hãy xem xét bản chất công việc đã thay đổi như thế nào, ngay cả trong các lĩnh vực kỹ thuật cao. Năm 1920, hầu hết các bài báo khoa học được viết bởi các tác giả riêng lẻ. Nhưng đến năm 1950, điều đó đã thay đổi và đồng tác giả trở thành quy tắc tiêu chuẩn.
Ngày nay, bài báo trung bình có nhiều tác giả gấp bốn lần trong quá khứ và công trình đó được thực hiện liên tục, vượt xa so với trước đây.
Công việc có tiêu chuẩn cao hiện nay thường được thực hiện theo nhóm và làm việc nhóm sẽ ngày càng phổ biến khi nhiều công việc được tự động hóa hơn.
Công việc tương lai sẽ liên quan nhiều đến sự cộng tác giữa con người với nhau để thiết kế công việc cho máy móc. Làm việc nhóm sẽ ngày càng trở thành một lợi thế cạnh tranh.
Đó là lý do tại sao chúng ta cần phải chú ý không chỉ đến cách con cái chúng ta học tập mà còn phải để tâm đến cách chúng chơi, giải quyết các mâu thuẫn và làm cho người khác cảm thấy được động viên và có khả năng.
Sự thật là các tiêu chuẩn đánh giá đã chuyển từ kỹ năng nhận thức sang kỹ năng xã hội. Khi trẻ em có thể tăng khả năng học các môn phức tạp thông qua công nghệ thì môn học quan trọng nhất cũng có thể bị xóa bỏ.
Có lẽ, sau cùng chúng ta phải thành thực với bản thân rằng trải nghiệm giáo dục của con cái sẽ không và không nên phản chiếu chính chúng ta. Thế giới mà chúng cần phải đối mặt sẽ phức tạp hơn nhiều và khó định hướng hơn bất cứ thứ gì chúng ta có thể tưởng tượng.
Theo Nguyễn Linh
Trí Thức Trẻ
