Startup Smartlog tham gia vòng gọi vốn lần này được cho là có doanh thu thấp, lợi nhuận âm, sản phẩm thì chưa tạo hiệu quả rõ rệt nên các Shark quyết định không đầu tư.
Series "Cá mập thứ 6" là chuỗi bài viết phân tích từng case cụ thể trong Shark Tank, dưới góc nhìn của một "Shark thứ 6" - một cá mập giả tưởng, để khán giả hiểu rõ những phân tích đầu tư, lý do quyết định của các Shark. Từ những phân tích kinh doanh, mỗi CEO, doanh nghiệp sẽ rút ra được bài học riêng cho bản thân.
CEO: Xin chào các Shark, tôi đến kêu gọi 116 tỷ cho 20% cổ phần của công ty logistics Smartlog.
Shark X tính nhẩm: Vậy giá trị của công ty em sẽ là 580 tỷ (116/20*100=580). Tại sao công ty của em có giá trị như vậy?
CEO: Doanh thu của chúng em là hơn 4 tỷ VNĐ, lợi nhuận âm. Nhưng các anh hiểu là với công ty công nghệ khi mà phát triển thì tốc độ sẽ rất nhanh. Với thị trường trị giá 3.000 tỷ USD thì tiềm năng phát triển rất lớn. Em muốn phát triển ra ngoài thế giới, chứ thị trường Việt Nam thì trong tay em rồi. Khi em lớn rồi thì Oracle phải bỏ 1 tỷ USD để nói chuyện với em. Em muốn trao cơ hội này cho các Shark.
Shark X cười: Nếu mà Oracle phải bỏ 1 tỷ USD để nói chuyện với em thì cái giá em đưa ra quá hời với anh rồi. Nhưng chúng ta đến đây để hợp tác, trở thành cộng sự. Mỗi người đều có lợi ích và đóng góp vào công việc. Chúng ta có vị thế ngang bằng chứ không phải là xin-cho em ạ. Anh thấy tên em (Khiêm) chưa thể hiện đúng con người của em. Em nên thực tế thay vì luôn bay trên mây như vậy. Doanh thu là 4 tỷ VNĐ mà em lại định giá công ty là 580 tỷ VNĐ? Anh nhấn mạnh là doanh thu nhé, chứ ở đây chưa có một đồng tiền lời nào. Tiền chẳng tăng thêm mà chỉ thấy mất đi. Anh không biết tại sao em lại gọi 116 tỷ VNĐ. Liệu có phải vì đó là con số ấn tượng của mùa trước? Em cũng chưa trình bày được cho anh là em sử dụng 116 tỷ VNĐ gọi vốn ra sao để phát triển, tạo ra lợi nhuận cho công ty. Em có thể cho anh biết điều gì khiến khách hàng phải chọn em thay vì Oracle?
CEO: Công ty em cung cấp giải pháp logistics. Em kiểm tra được hàng hóa của các anh chị đang ở đâu. Em muốn tối ưu hóa 80% xe tải đang chạy về không. Chúng em nhanh gọn và dễ tiếp cận hơn Oracle.
Shark Việt nói thầm với Shark X: Em phải có ý kiến đi chứ để nó múa như thế…
Shark X cười: Đầu tiên về sản phẩm, logistics cơ bản có ba phần: Kho bãi, bốc dỡ và xếp hàng, vận chuyển hàng hóa. Hiện nay, công ty của em chỉ giúp quản lý kho bãi và vận chuyển hàng hóa. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả thì cần có sự thống nhất và kết hợp giữa phần mềm và thực tế. Chính vì quy mô nhỏ hẹp nên sự kết hợp của em chưa tốt. Ai chẳng biết là các xe chạy về là trống, nhưng vấn đề là làm sao để kết hợp được giữa người có xe và người có nhu cầu vận chuyển.
Trong sản xuất thì kế hoạch chuỗi cung ứng cần phải chính xác và có kế hoạch rõ ràng. Em không thể áp dụng đơn giản như Grab, thích thì gọi chuyển phát vì xe có thể vận chuyển, nhưng kho bãi tiếp nhận và bốc dỡ cũng là cả một bài toán lớn mà người cần vận chuyển phải tự xử lý. Hiện nay, anh thấy em chỉ có phần mềm quản lý theo dõi hàng hóa (tracking) chứ phần bốc xếp, kho bãi hoàn toàn chưa có. Con robot để vận chuyển, lấy hàng trong kho không hề mới mà các em còn chưa hoàn thiện thì bao giờ mới có thể ứng dụng. Em cần phải có thực tế, sự hỗ trợ của nhiều bên nữa để tạo hiệu quả trong logistics. Cách em trình bày, anh nghĩ em đang muốn thâu tóm toàn bộ quy trình chuỗi cung ứng trong khi em còn thiếu rất nhiều sự phối hợp dưới mặt đất, chỉ có mỗi phần mềm ở trên trời thôi. Cổ phần của em hiện tại ra sao?
CEO: 37% là các nhà đầu tư thiên thần. Em và sếp em giữ 63%. Sếp em đang đi nghỉ mát tại Quy Nhơn nhưng các anh an tâm là em có quyền quyết định.
Shark X: Trong đầu tư thì việc nhìn người cũng rất quan trọng. Từ hồi đầu tới giờ em nhắc đến khủng hoảng tuổi trung niên, việc em nhảy việc thường xuyên khiến anh rất quan ngại. Khủng hoảng tâm lý thì tuổi nào cũng có, vấn đề là em phải tự biết cân bằng. Em làm việc ở mỗi công ty 6 tháng thì mới vừa hiểu công việc, học việc, chưa đóng góp gì cho công ty thì đã đi rồi. Điều đó thể hiện em không đam mê, không quyết liệt, không có khả năng vượt qua khó khăn trong công việc. Sự bay bổng của em hoàn toàn không dựa trên một nền tảng nào cả, chỉ đơn giản là mơ thì mơ cho lớn, cho sướng. Và điều quan trọng nhất, em sẽ không phải người mà anh làm việc cùng nếu đầu tư. Ở đây không phải sự đòi hỏi về thứ bậc mà anh phải làm việc với người có thẩm quyền, có khả năng ra quyết định trong công ty để tạo ra hiệu quả.
Với sếp em-người anh sẽ làm việc cùng nếu đầu tư, anh có thể nhận định phần nào qua cách sử dụng nhân viên và điều hành công việc. Cử trợ lý của mình đi gọi vốn trong khi mình đi nghỉ mát là điều không tốt. Lãnh đạo không đi nghỉ ngơi khi nhân viên còn phải hùng hục làm việc. Hơn nữa, nếu việc nghỉ mát quan trọng hơn 116 tỷ VNĐ gọi vốn thì anh cũng không biết nói làm sao nữa.
Tóm lại, tài chính thì doanh thu thấp, lợi nhuận âm. Sản phẩm thì chưa tạo hiệu quả rõ rệt. Chiến lược phát triển tạo đột phá cũng chưa có. Nhân sự chưa phù hợp. Anh quyết định không đầu tư.
Bài học:
+ Kết quả tài chính có thể chưa khả quan nhưng chiến lược cần phải cụ thể và rõ ràng để tạo hiệu quả.
+ Yêu sản phẩm là điều tốt nhưng cần khách quan để đánh giá, phân tích sản phẩm chứ không yêu mù quánh.
+ Trợ lý là bộ mặt thứ 2 của sếp. Cần biết lựa đúng người để giao việc. Đừng nghỉ ngơi khi nhân còn đang làm việc.
Vũ Minh Trường - NCS Tiến sĩ Lãnh Đạo Chiến Lược, ĐH James Madison
Theo Nhịp Sống Kinh Tế
