Sản xuất điện năng chỉ là nguyên nhân cho 25% số khí nhà kính hàng năm trên thế giới. Bởi vậy ngay cả khi chúng ta sản xuất tất cả điện cần thiết mà không thải bất kỳ khí nhà kính nào (điều mà chúng ta còn lâu mới làm được), chúng ta cũng chỉ mới cắt giảm 25% số khí thải nhà kính.
*Bài viết lược dịch dựa trên bài đăng của tỷ phú Bill Gates ngày 17/10/2018. Tiêu đề phụ do tòa soạn đặt lại.
Khi được hỏi về những sáng kiến có thể giúp chống biến đổi khí hậu, bạn sẽ nghĩ về cái gì trước tiên? Tôi cá là bạn sẽ nghĩ về năng lượng mặt trời và tua bin gió. Theo những gì tôi biết, đó là những sáng kiến mà mọi người thường nói đến khi nghĩ về cách làm giảm khí thải nhà kính.
Thực tế họ không hề nghĩ sai. Nặng lượng sạch đang ngày càng rẻ hơn và nhiều quốc gia trên thế giới đang sử dụng ngày càng nhiều thay cho nhiên liệu hóa thạch (như xăng dầu) để đáp ứng nhu cầu điện năng.
Đây là một tin tốt, ít nhất là ở những nơi có nhiều nắng hay gió. Tất cả những người quan tâm đến biến đổi khí hậu nên hy vọng chúng ta tiếp tục chống khí thải nhà kính bắt đầu từ cách chúng ta sản xuất điện năng.
Tôi đã mong đó là đủ để giải quyết các vấn đề, nhưng không may điều đó lại chưa đủ.
Lỗi tại con bò?
Sản xuất điện năng chỉ là nguyên nhân cho 25% số khí nhà kính hàng năm trên thế giới. Bởi vậy ngay cả khi chúng ta sản xuất tất cả điện cần thiết mà không thải bất kỳ khí nhà kính nào (điều mà chúng ta còn lâu mới làm được), chúng ta cũng chỉ mới cắt giảm 25% số khí thải nhà kính.
Để tránh hậu quả xấu nhất từ biến đổi khí hậu, chúng ta cần giảm hết số khí thải nhà kính trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế trong vòng 50 năm tới và theo báo cáo của IPCC, chúng ta cần bắt tay vào hành động trong vòng 10 năm tới trước khi quá muộn.
Điều này có nghĩa là ngoài sản xuất năng lượng sạch, chúng ta cần giải quyết 75% số khí thải nhà kính từ các nguyên nhân còn lại.
Vậy số còn lại đến từ đâu?Tôi xin được tách chúng thành 5 nguyên nhân chính mà tôi gọi là 5 thách thức lớn cho chống biến đổi khí hậu:
- Điện năng (25%): Mặc dù chúng ta đã có nhiều tiến triển trên thị trường năng lượng sạch nhưng chúng ta vẫn cần thêm những đột phá mới. Ví dụ hệ thống năng lượng gió và mặt trời cần nguồn năng lượng sạch dự trữ để cung cấp cho thị trường trong những ngày không có gió, nắng hoặc vào buổi tối. Chúng ta cũng cần phát triển mạng lưới điện rộng khắp để năng lượng sạch có thể truyền tải bất cứ khi nào, đến bất cứ đâu có nhu cầu.
- Nông nghiệp (24%): Những con bò là nguyên nhân chính thải ra khí Methane ra môi trường. Trên thực tế nếu gom hết số bò vào thành một đất nước thì chúng sẽ đứng thứ 3 trong số các quốc gia thải nhiều khí nhà kính nhất ra môi trường. Ngoài ra, những hành động chặt phá rừng, đốt nương làm rẫy… sẽ làm suy giảm cây xanh, vốn được dùng để lọc CO2 trong không khí. Khi cây bị đốt, chúng thải lại carbon ra ngoài khí quyển.
- Sản xuất (21%): Hãy nhìn những vật dụng nhựa, sắt hay xi măng quanh bạn xem. Tất cả chúng đều là nguyên nhân cho biến đổi khí hậu. Việc sản xuất xi măng và thép đòi hỏi rất nhiều năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch. Đó là chưa kể những phản ứng hóa học thải ra carbon như một sản phẩm phụ. Bởi vậy kể cả khi sản xuất được những sản phẩm này bằng năng lượng sạch thì chúng ta vẫn phải giải quyết các sản phẩm phụ mà chúng tạo ra.
- Giao thông (14%): Những chiếc xe thân thiện với môi trường khá tuyệt nhưng chúng chỉ đóng góp chưa đến một nửa số khí thải nhà kính mà các phương tiện ngày nay thải ra. Thậm chí tỷ lệ này còn đang tiếp tục giảm trong tương lai. Có khá nhiều khí nhà kính được thải ra từ máy bay, thuyền chở hàng hay xe tải. Hiện tại chúng ta chưa giảm hoàn toàn được khí thải nhà kính ở bất kỳ phương tiện nào trong số trên.
- Xây dựng (6%): Bạn có đang sống hay làm việc trong môi trường có điều hòa nhiệt độ? Chiếc máy lạnh mà bạn dùng trong căn phòng thải ra khí nhà kính đấy. Thêm nữa, một chiếc điều hòa nhiệt độ sẽ tốn nhiều điện năng hơn, thải ra nhiều nhiệt, ánh sáng và những thứ khác hơn khi hoạt động. Những giải pháp như thiết kế cửa sổ hiệu quả cũng như các vật liệu cách nhiệt có thể có tác dụng tương tự. Đây là mảng cần được quan tâm hơn trong vài thập niên tới khi ngày càng nhiều người chuyển lên sống ở thành thị. Lượng nhà ở thành thị sẽ gia tăng gấp đôi từ nay đến năm 2060.
(10% nguyên nhân cuối gây khí thải nhà kính đến từ những phản ứng phụ như việc lọc dầu khí để cho ra các sản phẩm năng lượng.)
Tôi nghĩ việc phân loại những thử thách này sẽ giúp ích cho việc tư duy chống biến đổi khí hậu. Chúng cho thấy khí thải nhà kính từ năng lượng không đơn thuần chỉ từ các thiết bị trong nhà hay xe chạy xăng. Nguyên nhân có thể đến từ bất kỳ thứ gì trong cuộc sống: từ thức ăn bạn dùng đến quần áo bạn mặc, từ ngôi nhà bạn sống đến bất cứ thứ gì bạn sử dụng.
Để ngăn hành tinh của chúng ta ngày một nóng lên, chúng ta cần có những đột phá trong việc sản xuất sản phẩm, trồng lương thực cũng như vận tải chứ không riêng gì chỉ quan tâm đến năng lượng sạch cho ngôi nhà và chiếc xe của mình.
Chúng ta có thể tạo nên sự khác biệt
Những thách thức trên đang ngày càng nguy cấp khi tầng lớp trung lưu trên thế giới đang tăng trưởng với tốc độ chóng mặt và khi khi bạn có thu nhập nhiều hơn, lượng khí carbon bạn thải ra cũng lớn hơn.
Thay vì phải đi bộ thì giờ đây bạn đã đủ tiền mua xe đạp, loại phương tiện không dùng xăng nhưng lại được làm bằng kim loại, được đưa đến tay bạn bằng những chiếc thuyền vận tải hay xe tải tốn xăng. Bạn thậm chí đủ tiền sắm được xe máy để có thể đi làm xa hơn cũng như đưa con cái đến trường.
Gia đình bạn sẽ tiêu thụ nhiều thực phẩm hơn nhằm đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng. Nhà bạn lắp thêm điều hòa, đèn đóm để con cái có thể học tập ban đêm. Căn hộ của bạn được xây với nhiều thép, xi măng hơn để trông đẹp và tiện nghi hơn.
Tất cả những sự tiêu thụ trên là nhằm nâng cao chất lượng đời sống. Điều đó là tốt cho loài người nhưng chúng khá tệ cho môi trường, khí hậu, trừ khi chúng ta tìm được cách nâng cao đời sống mà không thải thêm carbon vào khí quyển…
May mắn thay, chính phủ và tư nhân đã vào cuộc… Cá nhân tôi đang cùng một nhóm các nhà đầu tư xây dựng quỹ Breakthrough Energy Ventures (BEV) với hơn 1 tỷ USD. Mục tiêu của BEV là giúp đỡ những startup tiềm năng có ý tưởng, dù là trong phòng thí nghiệm hay đã sử dụng ngoài thực tế, về việc chống biến đổi khí hậu.
Chúng tôi sử dụng sơ đồ 5 thách thức trên để đầu tư. Mỗi ý tưởng mà chúng tôi đầu tư đề được thiết kế để giải quyết 1 nguyên nhân…
Điều quan trọng hơn nữa là chúng tôi đang tạo ra một hướng đi mới cho việc đầu tư vào môi trường. Bởi năng lượng sạch cần nhiều năm, thậm chí hàng thập niên để có kết quả nên công ty cần kiên nhẫn và có chiến lược dài hạn. Thật không may là chính phủ đủ sức làm điều này nhưng họ không giỏi xác định startup nào có tiềm năng cũng như có kinh nghiệm giúp chúng tồn tại.
Bởi vậy khi kết hợp BEV với chính phủ, nguồn ngân sách lớn cùng những người biết xây dựng các startup sẽ tạo nên thành công rực rỡ. Quỹ BEV được quản lý riêng nên chúng sẽ tránh được rủi ro quan liêu từ hệ thống hành chính công, qua đó hạn chế sự chậm chạp và hỗ trợ tốt hơn cho các startup.
Chúng tôi có đủ nguồn lực để tạo nên sự khác biệt cũng như sự cơ động để thúc đẩy mọi việc. Đây là một tổ hợp khá mới. Tôi hy vọng sự kết hợp này mới chỉ là khởi đầu. Chúng ta cần thêm nhiều thứ như vậy trên thế giới.
AB
Theo Nhịp Sống Kinh Tế
