Ngày 12/6/2025 tại TP. Hồ Chí Minh, sau 5 năm triển khai, Sáng kiến Hành động Tập thể về Sử dụng Đầu vào Nông nghiệp Có Trách nhiệm do Global Coffee Platform (GCP) dẫn dắt đã chứng minh sức mạnh của sự hợp tác đa ngành trong việc cải thiện môi trường, đảm bảo sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy xuất khẩu cà phê bền vững của Việt Nam.
Với sự tham gia của hàng chục tổ chức trong và ngoài nước, sáng kiến đã giúp người nông dân tại năm tỉnh Tây Nguyên - Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Kon Tum tiếp cận các giải pháp canh tác an toàn, giảm thiểu lạm dụng hóa chất, đồng thời đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt từ thị trường quốc tế.
Từ con số đến tác động thực tế
Một trong những thành công nổi bật là việc kiểm soát dư lượng glyphosate, hoạt chất diệt cỏ phổ biến nhưng gây nhiều lo ngại về sức khỏe. Tỷ lệ cà phê nhân chứa dư lượng glyphosate đã giảm từ 56% năm 2020 xuống chỉ còn 1,2% năm 2023. Điều này không chỉ giúp cà phê Việt Nam phù hợp với quy chuẩn MRL của EU, mà còn củng cố uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế.
Ngoài ra, hơn 100.000 nông dân và cán bộ kỹ thuật đã được đào tạo qua hàng trăm lớp tập huấn, 54 khóa ToT và gần 500 lớp ToF. Đáng chú ý, 51,1% người tham gia là người dân tộc thiểu số và gần 50% là phụ nữ, những nhóm thường ít được tiếp cận thông tin, nay trở thành trung tâm của sự thay đổi.
Những điểm nhấn từ sáng kiến
- Thử nghiệm thực tiễn và áp dụng rộng rãi các giải pháp quản lý cỏ thân thiện với môi trường giúp cải thiện sức khỏe đất, tăng năng suất và giảm chi phí canh tác.
- Xây dựng tài liệu kỹ thuật chính thức như hướng dẫn IPHM và quản lý cỏ, được Bộ NN&PTNT phê duyệt và phổ biến toàn quốc.
- Chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng về rác thải nông nghiệp, đặc biệt tại Đắk Nông, đã mang lại hiệu ứng tích cực, bền vững.
- Đề xuất và vận động chính sách dựa trên bằng chứng từ thực địa, góp phần quan trọng vào quyết định của Bộ NN&PTNT cấm sử dụng glyphosate tại Việt Nam.
Sự đồng hành của toàn ngành
Sáng kiến được đồng tài trợ bởi các tổ chức và doanh nghiệp lớn như IDH, JDE Peet’s, Lavazza Foundation, Nestlé, Neumann Kaffee Gruppe, Sucden Coffee, Tchibo. Bên cạnh đó là sự đồng hành của các đơn vị trong nước như Ban Điều phối Ngành Cà phê Việt Nam (VCCB), VICOFA, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (NAEC), Viện WASI và nhiều doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng.
“Đây là lần đầu tiên toàn ngành cùng nhau hành động để giải quyết một vấn đề chung. Chúng tôi hy vọng sẽ mô hình này sẽ được áp dụng cho những vấn đề cấp bách khác” ông Wouter De Smet (Nestlé) chia sẻ.
Tiếp nối thành công giai đoạn đầu, GCP Việt Nam chính thức công bố Kế hoạch Hành động Tập thể vì Sự Thịnh vượng của Người Nông dân. Mục tiêu là mở rộng quy mô sáng kiến, tăng cường hợp tác giữa các bên để xây dựng một ngành cà phê không chỉ xanh, sạch, mà còn mang lại thu nhập ổn định và cuộc sống tốt hơn cho người trồng cà phê.
“Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên liên quan tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi trong hành trình này. Hãy cùng nhau thay đổi hướng tới một ngành cà phê Việt Nam xanh hơn, bền vững hơn và thịnh vượng hơn cho các thế hệ mai sau.” ông Phạm Quang Trung, Trưởng Đại diện GCP Việt Nam nhấn mạnh.
