Từ 20 lái xe xây dựng công ty tỷ USD
Nadiem Makarim sinh năm 1984, trong một gia đình có ông nội là anh hùng giải phóng dân tộc của Indonesia, bố là luật sư nổi tiếng còn mẹ là một nhà hoạt động chống tham nhũng.
“Ngay từ nhỏ, họ luôn nhắc nhở tôi rằng, dù đi học ở nước ngoài, tôi nên trở về quê hương và làm điều gì đó cho đất nước vì đó là nơi kết nối chúng tôi thành một gia đình”, Makarim chia sẻ với tờ Inc Southest Asia.
Dù cùng lớn lên, hàng ngày vui đùa với con cái của những người lái xe và giúp việc, Makarim được coi là ‘sản phẩm’ của nền giáo dục toàn cầu. Anh học tiểu học tại Jakarta (Al Izha), trung học ở New York (Dalton School), trung học phổ thông ở Singapore (United World College) và là sinh viên Đại học Brown trong top trường Ivy League của Mỹ.
Năm 2006, Makarim trở về Jakarta và làm việc cho Tập đoàn McKindsey. Ba năm sau, anh trở lại Mỹ theo học Trường kinh doanh Havard.
Kỳ nghỉ hè năm 2010, Makarim về thăm quê nhà Jakarta và tìm thấy cảm hứng trong các góc phố hỗn loạn, ngập tràn khói bụi - nơi anh thoải chia sẻ những điếu thuốc lá cũng như chuyện trò với những người lái xe ôm, thường được gọi là ojeks trong tiếng địa phương.
Makarim nhận ra những người lái xe này phải dành tới 3/4 thời gian một ngày để chờ đợi khách. Họ cũng làm việc độc lập và không gắn bó với tổ chức nào cả. Vì không có mức giá rõ ràng, một số lái xe đòi tới 4 USD cho một quãng đường rất ngắn. Makarim vẫn thường xuyên sử dụng phương tiện này nhưng với nhiều người dân Jakarta, ojeks là lựa chọn cuối cùng để di chuyển trên những con đường tắc nghẽn.
Để chuyên nghiệp hóa hoạt động của ojeks, ngay trong năm đó Makarim cùng 3 người bạn bao gồm Brian Cu, Michaelangelo Moran và Jurist Tan mở một văn phòng ‘Go-Jek’ ở Jakara, với 20 lái xe đầu tiên. Tuy nhiên vì không có đủ vốn để hoạt động, Go-Jek chỉ là công việc bán thời gian của Makarim và bạn bè.
Sau khi hoàn thành chương trình MBA tại Harvard, Makarim làm việc cho một số start-up khác để có thêm thu nhập. Anh từng có 10 tháng đảm nhiệm vị trí Giám đốc điều hành cho Zalora Indonesia và 1 năm làm Giám đốc sáng tạo cho Kartutu, một công ty chuyên về thanh toán. Những người bạn thân thiết khuyên Makarim nên tập trung toàn thời gian cho Go-Jek.
"Đó là một cuộc đấu tranh nội tâm và tranh luận không ngừng nghỉ. Nhưng nếu tôi không làm cho Zalora, tôi sẽ không học được cách mở rộng quy mô thị trường; nếu tôi không tham gia Kartuku tôi đã chẳng hiểu gì về thanh toán", Makarim bộc bạch.
Từ ứng dụng gọi 'xe ôm', Go-Jek đã phát triển thành một hệ sinh thái với nhiều dịch vụ khác nhau
Năm 2014, khi thế giới bắt đầu chú ý đến sự phát triển của các ứng dụng gọi xe, Makarim huy động thành công vốn từ quỹ đầu tư NSI Ventures của Singapore. Với nguồn dữ liệu có được sau 4 năm, tháng 1/2015, Go-Jek chính thức thành lập dưới dạng một công ty cung cấp ứng dụng công nghệ, được điều hành bởi Makarim và Moran. Hai người còn lại đã bán lại cổ phần của công ty.
Thời gian sau đó là giai đoạn phát triển ‘thần kỳ” của Go-Jek. Trong vòng một năm, ứng dụng của công ty được tải về 7,5 triệu lần, số lượng lái xe trong mạng lưới tăng từ 500 lên 200.000. Đến giữa năm 2017, “Go Jek đã đạt 40 triệu lượt tải với 10 triệu người sử dụng trung bình mỗi tuần, chiếm 50% hoạt động vận tải của Indonesia nói chung và và 95% thị trường giao nhận đồ ăn nói riêng” – theo chia sẻ của CEO Makarim.
Năm 2016, Go-Jek trở thành start-up kỳ lân (tỷ USD) đầu tiên tại Indonesia, được CB Insights định giá 1,8 tỷ USD.
Cuộc đối đầu với người bạn học cùng trường Harvard
Một trong những người bạn đồng môn của Makarim tại Harvard chính là Anthony Tan – đồng sáng lập và CEO của Grab. Cùng đến từ Đông Nam Á, 2 người dễ dàng bắt chuyện và dần trở nên thân thiết.
Sau khi hoàn thành chương trình MBA, cả Makarim và Anthony đều trở về quê nhà khởi nghiệp với mô hình tương tự Uber và đạt được những thành công nhất định. Hai người bạn thân ngày nào giờ trở thành đối thủ trên thị trường gọi xe đầy khốc liệt.
Trong một bài phỏng vấn, Makarim chia sẻ rằng, “Anthony từng là một trong những người bạn thân nhất của tôi. Chúng tôi thường tư vấn cho nhau về các công việc kinh doanh”. Tuy nhiên anh không tiết lộ về mối quan hệ hiện tại giữa 2 người. Tương tự, Anthony Tan cũng hạn chế nói về Makarim trên các phương tiện truyền thông.
Từ 2 người bạn thân, Makarim và Anthony trở thành đối thủ trên thị trường gọi xe đầy khốc liệt
Xét về cả tiềm lực tài chính và tên tuổi người chống lưng, cuộc đối đầu của Grab và Go-Jek có thể được xem là ‘kẻ tám lạng, người nửa cân”. Grab được sự hậu thuẫn lớn từ Didi Chuxing (Trung Quốc) và Tập đoàn viễn thông SoftBank (Nhật Bản). Trong khi đó, danh sách những nhà đầu tư vào Go-Jek xuất hiện những gã khổng lồ công nghệ như Tencent hay Google.
Theo một số nguồn tin, với việc huy động thành công 1,5 tỷ USD ở vòng gọi vốn mới nhất, Go-Jek hiện được định giá khoảng 5 tỷ USD. Nhỉnh hơn đối thủ một chút, giá trị của Grab vào khoảng 6 tỷ USD.
Nếu như chiến lược của Anthony Tan là nhanh chóng mở rộng hoạt động tại khắp các nước Đông Nam Á thì start-up của Makarim hiện tập trung vào Indonesia – thị trường đông dân nhất khu vực. Go-Jek cũng lên kế hoạch mở rộng sang các quốc gia lân cận, trong đó Philippines, Việt Nam và Thái Lan là 3 nước nằm trong ‘tầm ngắm’.
Đúng như câu slogan “Một ứng dụng cho tất cả nhu cầu” của công ty, Go-Jek đang xây dựng một hệ sinh thái cung cấp nhiều tiện ích cho khách hàng: từ gọi xe, giao đồ ăn, đặt vé sự kiện, mát-xa tại nhà cho đến thanh toán di động. So với Grab, hệ thống dịch vụ của Go-Jek hiện có phần đa dạng hơn.
Với sự rút lui của Uber tại Đông Nam Á, cuộc đua giữa Grab và Go-Jek hứa hẹn còn gay cấn hơn trong thời gian tới. Và dù muốn hay không, Makarim và Anthony sẽ tiếp tục phải đứng ở hai chiến tuyến khác nhau.
“Đối với Grab, ngay từ đầu chúng tôi không xem việc ai có nhiều tiền hơn là điều quan trọng, quan trọng là ai sẽ đổi mới nhanh hơn”, CEO Go-Jek từng chia sẻ khi nói về việc cạnh tranh giữa 2 bên.
Linh Lam/NDH - Tham khảo Inc Southest Asia, Bloomberg, Tech InAsia
