Điều đáng nói là người dùng không hề khó chịu, thậm chí họ hầu như còn chẳng màng đến sự thay đổi này.
Sắp hết thời "sân chơi" 0 đồng
Ngay từ khi ra đời, internet đã được đánh đồng với khái niệm “tự do” và “miễn phí”. Điều này đã từng xảy ra với âm nhạc vào giai đoạn 1999- 2001 khi Napster - một ứng dụng chia sẻ tập tin khuấy đảo internet với việc chia sẻ các bài hát miễn phí và phi pháp. Có tháng, có tới 26,4 triệu người dành ra 6,3 tỉ phút để chia sẻ bài hát.
Với con số khổng lồ như vậy, chỉ trong vòng 2 năm, Napster tàn phá và suýt chút nữa hủy hoại hoàn toàn ngành công nghiệp âm nhạc. Ứng dụng này cũng góp phần tiêm nhiễm vào tiềm thức thế hệ thời đó rằng hầu hết mọi thứ trên internet đều miễn phí.
Mặc dù “hãng đĩa lậu” Napster đã nhanh chóng bị xóa sổ, nhưng phải mất 12 năm sau, “kỷ nguyên” miễn phí mới có dấu hiệu chấm dứt. Giờ đây, mọi kênh truyền thông trên internet đều xuất hiện các hình thức hạn chế tiếp cận nội dung, buộc người dùng phải đăng kí và trả phí. Internet đã sắp hết thời là sân chơi 0 đồng.
Thay đổi thói quen tiêu dùng
Mọi thứ dần thay đổi khi cửa hàng nhạc trực tuyến iTunes được gã khổng lồ Apple cho ra mắt năm 2003. Với sự hậu thuẫn của 5 hãng thu âm lớn thời đó, iTunes bán các nhạc phẩm với giá “rẻ như cho”: 99 xu/bài. Hãng bán được 1 triệu bài hát chỉ sau 1 tháng hoạt động và cán mốc 50 triệu bài sau 1 năm. Thành công của iTunes nằm ở mức giá quá hợp lí, kết hợp với giao diện đơn giản: khách hàng chỉ cần nhấp là mua. Hai yếu tố này khiến khách hàng không ngại bỏ ra vài đồng để mua những bài hát yêu thích, bất chấp bối cảnh rất nhiều tin tặc tìm mọi cách “ăn cắp” nhạc để mang hàng miễn phí đến công chúng.
Sau 10 năm, iTunes bán được hơn 25 tỷ bài hát và lượt tải ứng dụng đạt tới con số 50 tỷ. Nhiều ông lớn khác cũng lập các cửa hàng trực tuyến ở nhiều lĩnh vực: Amazon trình làng thư viện sách số khổng lồ; Netflix cung cấp dịch vụ xem phim trực tuyến với hơn 30 triệu người đăng kí…
Các cửa hàng trực tuyến với việc kiểm soát bản quyền chặt chẽ hơn cũng ra đời ngày càng nhiều. Cùng với việc đóng các trang chia sẻ dữ liệu trái phép, người dùng internet hiện nay đã sẵn sàng trả một số tiền nhỏ hàng tháng để có trải nghiệm tốt hơn, thay vì mất thời gian lặn lội trên các trang web lậu.
Báo chí cũng nhập hội tính phí
Thói quen tiêu dùng thay đổi cũng khiến ngành báo chí - vốn được mặc định miễn phí – không thể đứng ngoài thời cuộc. Theo hãng nghiên cứu Pew, hiện đã có khoảng 1/3 trong số 1.380 nhật báo tại Mỹ có chính sách đăng kí trực tuyến tính phí. Nhiều nhà phân tích cho rằng đây là một bước đi phù hợp cho các hãng truyền thông lớn, bởi thái độ của người đọc với tin tức trả phí dần tích cực hơn. Hơn 10 năm trước, khoảng 80% độc giả cho biết sẽ nghỉ đọc báo nếu bị bắt trả phí. Thế nhưng giờ đây, con số này giảm chỉ còn khoảng 50% người đọc phản đối.
Số lượng độc giả đăng kí trả phí hiện còn thấp nhưng vẫn dần tăng từng ngày. Điều này khiến các nhà phát triển nội dung và xuất bản nỗ lực tìm hiểu chính xác thị hiếu độc giả để sáng tạo hình thức và tinh chỉnh nội dung nhằm truyền tải thông tin hiệu quả hơn, xứng đáng với giá tiền độc giả chi ra.
Trật tự thế giới trên internet
Dù internet chưa hẳn đã hết miễn phí nhưng không còn “loạn” như thời Napster. Theo một bài viết mới đây trên tạp chí Variety, có đến 40% số người đăng kí Netflix và 36% người đăng kí HBO Go chia sẻ thông tin đăng kí của họ để những người khác truy cập xem “chùa” thời gian đầu. Đây là cách để Netflix và HBO Go “câu” khán giả tiềm năng. Dù vậy, đã có 41% số người chưa đăng kí HBO trả lời sẵn lòng đăng kí trả phí trong 6 tháng tới; còn 33% số người chưa đăng kí Netflix cũng phản hồi sẽ móc hầu bao.
Rõ ràng, sau nhiều năm chia sẻ, tải xuống dữ liệu và lướt tới lui trên các trang mạng, người dùng internet hiện nay (và cả trong tương lai) đã hài lòng hơn với những phiên bản chất lượng cao ở mọi phương tiện truyền thông và sẵn sàng trả phí cho nó.
