Sáng tạo và năng suất thường được coi là hai thái cực đối lập nhau. Tuy nhiên, không phải cứ làm việc chăm chỉ và kiên nhẫn mới cho hiệu quả công việc tốt, đôi khi sáng tạo mang lại kết quả đáng kinh ngạc.
1. Thay đổi thói quen
Đã bao giờ bạn cảm thấy sáng tạo hơn khi ở xa phòng làm việc chật chội chưa? Những ý tưởng sáng tạo có thể lóe lên khi bạn đang tắm hoặc ngay trên đường trở về nhà. Điều đó gọi là khoảng cách tâm lý trong công việc. Theo giáo sư Lile Jia, khoảng cách tâm lý tạo ra sự sáng tạo. Não bộ có khả năng sản sinh ra ý tưởng bất chợt, không phải ngay tức thì và ở một thời điểm cố định.
Điều này có nghĩa là, để sáng tạo, chúng ta cần phải tạo ra sự khác biệt với những thói quen thông thường. Một cách nữa là nhờ vào quan điểm của người khác. Hãy tự hỏi mình: "Ai cũng đang làm về vấn đề tương tự?".
Bạn cũng có thể tạo khoảng cách tâm lý bằng cách định hình lại nhiệm vụ bằng những giả thuyết khác, xa vời và phi thực tế. Ví dụ, nếu bạn muốn đưa các giải pháp để giảm tình hình ùn tắc ở thành phố của bạn, hãy thử chọn một thành phố khác. Tìm một thành phố cách đó hàng nghìn ki-lô-mét, tạo những thống kê tương tự để có được những sáng tạo mới.
Chuyển sang một dự án bất kỳ cũng có thể là một ý tưởng hay. Bất cứ khi nào bạn bước ra khỏi một dự án, bạn có thể tiếp cận một cái nhìn khách quan hơn, xa hơn khi bạn quay về với nó.
Cách tốt nhất là kết hợp tất cả các ý tưởng trên. Hãy nghỉ ngơi, sau đó trở lại làm việc. Nên hỏi chính bạn cách người khác giải quyết vấn đề và xem xét nó từ các quan điểm khác nhau.
2. Tự đặt giới hạn thời gian
Những ý tưởng sẽ tuôn ra trong thời gian cao điểm hoặc khi bạn cảm thấy làm việc hiệu quả nhất, tùy thuộc vào mỗi người. Liên tục cố gắng để làm việc phù hợp với đồng hồ sinh học của bạn và duy trì nhịp điệu đó.
Đối với hầu hết mọi người, thời gian năng suất nhất thường vào buổi sáng, nhưng không phải ai cũng vậy. Theo nghiên cứu, đồng hồ sinh học diễn ra trong suốt 24 giờ và mỗi người làm việc hiệu quả nhất trong khoảng 90 – 120 phút. Ít người có thể tập trung tốt quá 120 phút. Chúng ta cần phải nghỉ ngơi.
Bạn cần ghi lại chu kỳ cơ thể của bạn. Tác giả về hiệu suất cuộc sống Chris Bailey cho biết, chúng ta cần chấm điểm cho những yếu tố: năng lượng, tập trung và động lực của bản thân vào các thời điểm trong vòng 3 tuần. Việc này giúp bạn theo dõi thời điểm làm việc hiệu quả nhất. Nên ghi cùng một lúc để không làm sai lệch về dữ liệu. Bạn sẽ xếp hạng năng lượng, sự tập trung và động lực của mình trên thang điểm từ 1 đến 10 trong khoảng 3 tuần. Sau đó, ghi chú những yếu tố tác động khác như: ngủ 8 tiếng, thời gian uống café, hay nghỉ ngơi.
Khi biết thời điểm nào thực sự kém hiệu quả, bạn có thể lên làm công việc hành chính như: thanh toán hoặc trả lời tin nhắn và lưu lại các dự án lớn để dành thời gian năng suất cho những công việc cần phải suy nghĩ nhiều. Việc làm này khiến bạn cảm thấy không bị phiền hà và mất ít thời gian hơn.
3. Tạo ra những giới hạn
Các ràng buộc thay đổi cách chúng ta nhìn thế giới xung quanh và giải quyết vấn đề. Có vẻ những quy tắc sẽ khiến sự sáng tạo giảm đi, nhưng thực sự không hẳn như vậy. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, những người có yêu cầu với giới hạn hẹp hơn thường sáng tạo nhiều hơn và suy nghĩ rộng hơn. Bởi khi đề bài mở, họ sẽ có ít cơ sở để phát triển theo hướng sáng tạo. Điều này có nghĩa là tính sáng tạo xuất phát từ tình huống và từ đó được gieo trồng.
Ví dụ nếu bạn yêu cầu kiến trúc sư thiết kế một ngôi nhà mà không có dự toán tài chính và nhiều thông số liên quan, bạn sẽ có một bản thiết kế độc đáo được ghép từ những ý tưởng hay. Nhưng nếu bạn yêu cầu kiến trúc sư đó vẽ với những số liệu cụ thể và yêu cầu chi tiết, bạn sẽ có các giải pháp sáng tạo và phù hợp nhất với những gì bạn mong muốn.
Áp dụng cách này trong cuộc sống bằng cách thiết lập những thách thức và giới hạn để tạo ra kết quả tốt nhất, nhưng cũng không quá cao mà dập tắt những ý tưởng sáng tạo.
4. Tư tưởng thoải mái
Sáng tạo cần sự cân bằng thần kinh. Để có được dòng chảy sáng tạo, bạn cần serotonin và dopamine (2 chất dẫn truyền thần kinh có lợi cho não bộ và cơ thể con người). Vậy làm thế nào để bạn tối ưu hóa sự cân bằng thần kinh này?
Trước tiên, cần phải giảm căng thẳng. Các hormon căng thẳng như adrenaline và cortisol làm giảm khả năng sáng tạo của serotonin. Chúng cũng gây ra các vấn đề như huyết áp cao, làm giảm khả năng tổng thể của não, gây ra căng thẳng và không thể tập trung.
Khi cơ thể và tâm trí chuyển năng lượng tới những khu vực quan trọng hơn, những nơi sản sinh ra sự sáng sẽ bị ảnh hưởng. Khi căng thẳng, bạn ít có khả năng phát triển những ý tưởng sáng tạo. Do đó, chúng ta thường bị lặp lại những ý tưởng quen thuộc.
Đối với hầu hết mọi người, serotonin có nhiều nhất vào buổi sáng. Khi bạn cảm thấy bất ổn, chán nản, thèm đồ ngọt quá mức, hoặc tâm trạng lo âu, rất có thể là mức độ serotonin của bạn đang thấp. Mặt khác, khi bạn cảm thấy tự tin, nhiệt huyết và tràn đầy năng lượng, đó là lúc mức độ serotonin đang cao giúp bạn sáng tạo tốt.
Tăng cường serotonin bằng việc sử dụng những loại thực phẩm lành mạnh, giàu protein để hỗ trợ chức năng của não. Tiếp tục thưởng thức một ly cà phê nếu bạn muốn. Một điều cuối cùng cần nhớ là thức dậy và di chuyển. Một bài tập aerobic sẽ làm tăng khả năng sáng tạo của bạn.
5. Sử dụng công cụ để phát triển tư duy
Đối với nhiều nhà tư tưởng truyền thống, A luôn dẫn đến B, rồi đến C,... Nhưng đối với các nhà tư tưởng sáng tạo, A có thể dẫn đến B, và một loạt các ý tưởng khác, hoặc cũng có thể không dẫn đến B, và họ chỉ tập trung vào những ý tưởng thay thế. Kết quả đó gọi là "sáng tạo".
Cần có những hình thức hoặc công cụ để phát triển mạng lưới suy nghĩ của bạn. Ví dụ, sơ đồ tư duy là công cụ tuyệt vời cho các nhà tư tưởng sáng tạo. Kỹ thuật này cho phép bạn triển khai hết những ý tưởng trong đầu của mình và giúp bạn có cái nhìn chính xác hơn.
Bạn không thể gợi lên sự sáng tạo trên một ý thích. Tuy nhiên, những gì bạn có thể làm là sử dụng năm mẹo này để thúc đẩy tư duy sáng tạo và sáng tạo hiệu quả. Một số người trong chúng ta sẽ luôn bị phân tâm bởi mọi thứ từ truyền thông xã hội đến trò chơi điện tử. Hãy học cách tập trung và phát triển tư duy sáng tạo để dẫn bạn đến với thành công.
Việt Hà/Tri thức Trẻ
