Lê Hoàng Uyên Vy: Tôi rời Adayroi để tìm starup tỷ đô cho Việt Nam

- Sau gần 1 năm rời khỏi Vingroup, nhiều người tò mò Lê Hoàng Uyên Vy đã làm gì?

- Sau khi nghỉ việc ở Adayroi.com, tôi sang Mỹ một thời gian và học thêm ngành rất mới gọi là VR (Virtual Reality - công nghệ thực tế ảo). Tôi đã học một khóa ngắn hạn, song song đó vừa xây dựng một số sản phẩm.

Trong thời gian đó tôi cũng thực hành làm một số sản phẩm để vận dụng lý thuyết học được. Xây dựng sản phẩm VR trong thời gian này không phải để kiếm tiền mà chủ yếu giúp mình hiểu thêm về ngành và mang kiến thức mới của VR về Việt Nam.

Sau đó, tôi có thành lập một cộng đồng để quy tụ những cá nhân, doanh nghiệp quan tâm đến lĩnh vực thực tế ảo với tên gọi là VR Society Vietnam. Thời gian qua, VR Society Vietnam cũng đã trình làng một số sản phẩm đầu tiên, đến từ một số công ty startup trong ngành VR.

Đầu năm 2018, tôi quyết định tham gia vào ESP Capital, là một quỹ đầu tư mạo hiểm (venture capital), chủ yếu tập trung đầu tư vào các công ty startup ở vòng khởi điểm (seed-fund).

- Đây có lẽ là lần tiếp xúc với báo chí đầu tiên của chị sau khi rời khỏi Adayroi.com. Nhiều người nói Uyên Vy “chảnh”, chỉ xuất hiện khi có dự án mới?

- Tôi nghĩ rằng khi xuất hiện với báo chí thì mình phải có những thông tin bổ ích và cần thiết giới thiệu với mọi người. Sau khi nghỉ việc ở Adayroi, tôi tập trung học hành và tìm hướng mới thì cũng không nên xuất hiện làm gì.

Tính của tôi thường là muốn làm gì thì cứ làm trước đã, có gì hay thì mình chia sẻ sau, và không muốn nói nhiều. Giai đoạn vừa rồi, tôi cũng muốn tập trung vào công việc trước. Trước khi làm mà nói nhiều quá thì có thể không bước qua ngưỡng cửa đó được.

 - Sau gần 1 năm, chị có thể chia sẻ về lý do rời Adayroi.com được không?

- Tôi nghỉ việc vì một lý do rất bình thường thôi. Tôi rất thích Vingroup và luôn tin vào tầm nhìn của lãnh đạo. Tuy nhiên, bản thân tôi cũng có những dự án cá nhân ấp ủ của riêng mình. Vì vậy tôi muốn khai phá một hướng đi mới của riêng mình.

- Nhiều người nói Adayroi là một dự án không thực sự thành công, vì thế mà Uyên Vy phải ra đi?

- Tùy theo quan điểm của mỗi người đánh giá về khái niệm thành công. Muốn đánh giá thành bại của từng dự án đều phải hiểu rõ thị trường và mục đích của nhà đầu tư. Mình không thể nói dự án là thành công hay thất bại khi chưa biết mục đích của nhà đầu tư đó. Mục tiêu lớn nhất của Adayroi là phát triển bền vững và mang lại giá trị lâu dài cho khách hàng.

Tại Adayroi, mọi người đều hiểu là không bao giờ được phép bán hàng lỗ vốn, dùng tiền để “mua” khách hàng. Trong ngành bán lẻ, tôi nhận ra rằng “khách hàng mua vì giảm giá sẽ ra đi vì giảm giá”. Nếu chỉ biết thu hút khách hàng bằng cách giảm giá thật nhiều hoặc bán lỗ thì một ngày nào đó mình cũng sẽ mất đi chính khách hàng đó, vì trên thị trường luôn sẽ có những công ty mới cạnh tranh bằng giá.

Thay vào đó, công ty cần phải đầu tư vào những thế mạnh cốt lõi để mang lại giá trị cho lâu dài cho khách hàng thì sẽ phát triển bền vững hơn.

Ví dụ như Amazon có thể bán sản phẩm với giá rẻ là do họ tập trung xây dựng giá trị cốt lõi tốt. Cụ thể là Amazon đặt hàng nhà cung cấp với số lượng nhiều và tối ưu thời gian lưu kho trung bình chỉ còn 21 ngày, thay vì 90 ngày như các công ty bán lẻ truyền thống để có được giá thấp hơn.

Ngoài ra, điều quan trọng nhất của Amazon chính là xây dựng văn hóa vì khách hàng, và có chính sách bán hàng thật tốt, liên tục cải thiện chất lượng dịch vụ. Vì vậy làm ở công ty nào tôi cũng muốn tập trung xây dựng yếu tố cốt lõi để phát triển bền vững thay vì dùng giảm giá, chấp nhận bán lỗ, bán phá giá để thu hút khách hàng.

Ngoài ra, tôi cũng không quan tâm tin đồn. Bản chất mình biết sự thật là như thế nào thì quan tâm tin đồn làm gì? Đối với tôi, một ngày là thành viên của Vingroup thì mãi mãi là thành viên của Vingroup.

- Chị bắt đầu dẫn dắt hoạt động của Adayroi khi còn rất trẻ, mới 27 tuổi. Là một người trẻ, điều hành một dự án được rót vốn đến 1.000 tỷ đồng, chị có cảm thấy áp lực không?

- Cho dù công việc khó hay dễ thì mình phải là người chủ động đặt ra mục tiêu và quyết tâm thực hiện mục tiêu đó. Thực sự là tôi không bao giờ cảm thấy áp lực vì tin đồn. Điều quan trọng đối với tôi là hàng ngày được làm công việc yêu thích và tạo ra được giá trị cho khách hàng.

- Chị đánh giá thế nào về thị trường thương mại điện tử của Việt Nam hiện nay, đặc biệt khi có sự xuất hiện của cả Amazon và Alibaba? Có vẻ các doanh nghiệp Việt Nam đang ngày càng yếu thế trên thị trường thương mại điện tử?

- Tới bây giờ thì có rất nhiều công ty toàn cầu về thương mại điện tử đang thâm nhập vào Việt Nam. Thị trường cách đây 5 năm chỉ mới có 1-2 công ty từ nước ngoài như Rocket Internet và Ebay. Năm nay 2018 thì gần như các công ty bán lẻ lớn từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan đều đã có mặt tại Việt Nam.

Một trong những công ty thương mại điện tử lớn nhất trong ngành là Alibaba đang phát triển nhanh chóng tại Việt Nam thông qua thương hiệu Lazada. Alibaba có vốn hóa hàng trăm tỷ USD và họ chỉ cần dùng 4 tỷ USD đầu tư vào Lazada để thâm nhập vào toàn bộ thị trường ASEAN 630 triệu dân, gần bằng một nửa dân số của Trung Quốc.

ASEAN lại là thị trường có dân số trẻ với mức thu nhập không ngừng tăng lên. Theo tôi thì đây là một thương vụ hiệu quả cho Alibaba. Nhưng Alibaba vẫn có rất nhiều đối thủ và họ phải giải quyết bài toán cốt lõi là mang đến giá trị thật cho người tiêu dùng Việt Nam.

Nhìn chung là thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam hiện vẫn còn rất khiêm tốn so với bán lẻ truyền thống. Tỷ lệ thâm nhập của thương mại điện tử so với doanh số bán lẻ chưa đạt đến 2%. Trong khi đó, con số này trung bình của thế giới là 8%, tại Mỹ là 12%, và tại Trung Quốc là hơn 16%.

Do vậy tôi thấy cơ hội phát triển của các dự án thương mại điện tử tại Việt Nam vẫn còn vì thị trường vẫn đang liên tục tăng trưởng.  Điều quan trọng nhất là các doanh nghiệp Việt phải tạo được sự khác biệt trong chất lượng sản phẩm dịch vụ và xây dựng được lòng tin từ khách hàng.

- Hiện tại mọi người đang nhắc rất nhiều đến công nghệ 4.0. Có phải đó là lý do chị chọn ngành VR để học?

- Tình cờ khoảng 2 năm trước, tôi có dự một hội thảo về VR tại Mỹ. Khi về tôi cứ trăn trở mãi: tại sao cả hội thảo đó chỉ có các công ty công nghệ đến từ Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc mà không thấy người Việt Nam cũng như nhiều nước châu Á khác.

Tôi nhận ra rằng VR là một ngành còn quá mới của thế giới mà trong đó trình độ hiểu biết và kiến thức về VR của các nước chưa có quá nhiều sự chênh lệch. Nghĩ vậy nên tôi tin rằng Việt Nam, Trung Quốc hay Mỹ đều có cơ hội như nhau vì VR là một lĩnh vực còn trong giai đoạn khai phá.

Từ đó, tôi nghĩ rằng tại sao mình không chịu khó tìm hiểu sớm, tích lũy kiến thức về VR và có thể xây dựng một cộng đồng tại Việt Nam để cùng nhau học tập chia sẻ, giúp Việt Nam có được vị thế trong bản đồ VR của thế giới trong tương lai.

Bây giờ tôi nhìn VR cũng giống như thời điểm năm 2006-2007, khi mà điện thoại thông minh mới bắt đầu được giới thiệu. Thời điểm đó nếu các công ty chấp nhận đầu tư sớm để xây dựng ứng dụng điện thoại (Mobile App) và giới thiệu ra thị trường sản phẩm tốt thì có rất nhiều lợi thế của người tiên phong.

- Vậy VR sẽ là một ngành rất tiềm năng cho Việt Nam khi bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?

- Theo tôi thấy thì VR sẽ là ngành có thể thay đổi cuộc chơi cho các startup công nghệ Việt Nam. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang có rất nhiều công nghệ khác nhau như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), thực tế ảo (VR), Blockchain… Trong đó VR là một mảng rất quan trọng vì nó có thể thay đổi trải nghiệm của con người. Nó có thể áp dụng vào lĩnh vực giáo dục, giải trí, du lịch, thể thao và trong cả đời sống hàng ngày.

Tôi quan sát cứ 10-20 năm thế giới lại có một sự thay đổi công nghệ mang tính bước ngoặt. Từ những năm 90, thế giới có Internet. Sau đó những năm 2000 là bùng nổ phong trào “.com”. Năm 2007 thì có smartphone và đến bây giờ thì cả thế giới cùng dùng smartphone.

Để cho VR có thể phát triển thì công nghệ phần cứng của VR phải được cải thiện hơn. Hiện nay các thiết bị VR vẫn còn kích thước to, chưa tiện lợi, giá thành cao. Nhưng nói chung việc cải tiến phần cứng chỉ là vấn đề thời gian.

Trong hệ sinh thái VR thì ngoài phần cứng ra sẽ có mảng nội dung (content) sẽ là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam. Trong mảng nội dung thì có thể phân ra rất nhiều lĩnh vực, từ nội dung về game (trò chơi), cho đến điện ảnh, du lịch, thể thao, phần mềm tiện ích…

Ví dụ như VR có thể thay đổi hoàn toàn cách chúng ta xem thể thao hiện nay. Thay vì xem đội tuyển U23 Việt Nam thi đấu thông qua màn hình TV thì chúng ta có thể xem trận đấu như ngồi trên khán đài, nhìn được 360 độ, cảm nhận được bầu không khí xung quanh nhờ ứng dụng công nghệ VR.

Trong lĩnh vực du lịch, VR cũng có thể hoàn toàn thay thế trải nghiệm của mọi người. Nếu ngồi ở quán cà phê này mà buồn quá thì mọi người có thể đeo kính vào để hiện ra khung cảnh của Dubai hay bãi biển Hawaii, thậm chí có thể đến Sao Hỏa.

- Vậy công việc chính của chị liên quan đến ngành VR?

- Không, công việc của tôi hiện tại là điều hành một quỹ đầu tư mạo hiểm tên là ESP Capital. Hoạt động xây dựng cộng đồng VR Society Vietnam chỉ là sở thích cá nhân.

- Quỹ đầu tư mạo hiểm của chị hoạt động như thế nào?

- ESP Capital là quỹ đầu tư mạo hiểm tập trung vào vòng sơ khởi (seed-fund). ESP là chữ viết tắt của Early Stage Partner, tạm dịch là “Đối tác từ ngày đầu”. Chúng tôi hướng tới việc đầu tư vào những công ty công nghệ có thể đem lại sự thay đổi lớn, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho khách hàng và góp phần tích cực vào sự phát triển của xã hội.

Quan trọng hơn hết là ESP đặt mục tiêu đồng hành và hỗ trợ các startup công nghệ Việt Nam phát triển mạnh mẽ để có thể tạo được dấu ấn trong khu vực trong thời gian sắp tới.

Nếu nhìn qua một số quốc gia Đông Nam Á khác thì chúng ta đang thấy họ đã có nhiều công ty khởi nghiệp đạt lên tầm Unicorn (tên gọi của các công ty startup có giá trị hơn 1 tỷ USD). Một trong những công ty nổi bật nhất là Grab của Malaysia đã vừa giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh với một công ty khổng lồ từ nước ngoài.

Tôi và các cộng sự cũng rất băn khoăn khi chưa có công ty startup nào ở Việt Nam được công nhận là Unicorn cho đến nay. Vì thế nên khi làm ESP, tôi cùng các cộng sự đặt ra mục tiêu là sẽ tìm được những công ty tiềm năng và đồng hành phát triển để Việt Nam sớm có công ty khởi nghiệp trở thành Unicorn.

- Quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tư ở giai đoạn seed-fund khác gì các quỹ khác? Tại sao chị lại chọn đầu tư ở giai đoạn khởi điểm?

- Khi nghiên cứu hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam, chúng tôi nhận thấy chưa có nhiều quỹ đầu tư ở giai đoạn khởi điểm (Seed). Trong khi startup Việt lại đang rất cần vốn ở giai đoạn đầu tiên. Nếu không có người sẵn sàng đầu tư và chấp nhận rủi ro từ lúc startup chưa có gì thì rất khó để tạo ra những doanh nghiệp trị giá triệu USD hay tỷ USD.

Trong ngành đầu tư mạo hiểm, đầu tư vào vòng càng sớm thì càng khó, do rủi ro cao. Ví dụ khi đầu tư vào vòng A hoặc B thì startup thường đã có lịch sử hoạt động, có chứng minh doanh số và số liệu tài chính rõ ràng. Nhưng nếu đầu tư ở vòng khởi điểm (seed) thì phần lớn startup chỉ vừa mới có ý tưởng hoặc sản phẩm, chưa có nhiều chứng minh về nguồn doanh thu và khách hàng. Đó cũng là lý do mà số lượng quỹ đầu tư từ vòng seed-fund tại Việt Nam còn rất ít chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Là người từng khởi nghiệp nhiều lần nên tôi rất thấu hiểu sự khó khăn của những nhà sáng lập (founder) phải vất vả tìm được nhà đầu tư và gọi vốn vòng đầu tiên. Tôi cũng có dịp gặp và làm việc với rất nhiều tài năng trẻ của Việt Nam nên tôi muốn góp phần vào việc hỗ trợ cho hệ sinh thái khởi nghiệp được phát triển bằng việc vận hành quỹ seed-fund.

Nhưng nói chung thì tài chính cũng chỉ là bước ban đầu để giúp cho một công ty khởi nghiệp. Chúng tôi muốn đồng hành và ít nhất phải hỗ trợ 4 giai đoạn cho một startup.

- Chị có thể nêu cụ thể hơn?

- Giai đoạn đầu tiên là thiết lập tầm nhìn (vision). Người ta thường nói là đi bộ đúng hướng thì còn tốt hơn chạy nhanh mà sai hướng. Vì vậy nên từ đầu, chúng tôi sẽ cùng với nhà sáng lập của startup nghiên cứu và xây dựng tầm nhìn dài hạn, giúp biến sản phẩm thành công ty Unicorn. Nếu sản phẩm có tiềm năng thì tôi thường hướng cho các nhà sáng lập phải mở rộng sản phẩm ra toàn cầu chứ không phải chỉ dừng lại ở thị trường Việt Nam.

Trong giai đoạn thứ hai, chúng tôi hỗ trợ quá trình xây dựng sản phẩm cho công ty. Một công ty khởi nghiệp thường mạnh một trong 2 mảng kinh doanh hoặc công nghệ, ít có công ty nào mạnh cả 2 ngay lập tức.

Sau khi đầu tư, chúng tôi sẽ hỗ trợ startup xây dựng sản phẩm và cùng với nhà sáng lập thiết lập các công cụ đo đạc để đảm bảo công ty phải hiểu được sản phẩm còn chưa làm hài lòng khách hàng ở đâu, mất đi khách hàng vì lí do gì. Từ đó, các nhà sáng lập sẽ tích lũy được nền tảng kiến thức tốt cũng như học được những điểm làm sai để tự nâng cấp sản phẩm.

Ở giai đoạn thứ ba, chúng tôi sẽ giúp công ty hoàn thiện mảng vận hành. ESP sẽ tư vấn cho startup xây dựng quy trình vận hành đơn giản và hiệu quả, làm sao để xỷ lý một đơn hàng cũng giống như 1.000 đơn hàng mà vẫn đảm bảo yếu tố chất lượng cho khách hàng.

Giai đoạn thứ tư là tăng tốc và tăng trưởng công ty. Khi công ty có 10 người thì quản trị đơn giản, đến 30 người thì đã tương đối khó, còn khi đạt đến 100 người, 1.000 người thì startup cần phải có phương pháp quản trị đúng đắn để làm sao vừa giữ được văn hóa bản sắc của mình, vừa có thể kiểm soát được đầu việc của công ty. ESP sẽ giúp các nhà sáng lập xây dựng quy trình, tổ chức bộ máy nhân sự và tăng trưởng hiệu quả.

- Nếu vậy, quỹ đầu tư của chị có can thiệp quá sâu vào hoạt động startup? Tỷ lệ sở hữu của chị thường là bao nhiêu?

- Tôi nghĩ đó là mối quan hệ 2 chiều. Chọn một nhà sáng lập mà bạn muốn đồng hành ở vòng seed-fund cũng khó như bạn chọn vợ chồng vậy. Bạn với nhà sáng lập phải cùng có ước mơ và tầm nhìn. Khi đã có sự hòa hợp thì mọi chuyện khác rất đơn giản.

Đối với ESP Capital thì chúng tôi không bị áp lực phải thoái vốn khỏi startup trong 5-6 năm như một số quỹ đầu tư khác. Nhiều khi tôi đầu tư vòng seed-fund và lại tiếp tục đồng hành đầu tư thêm vào các vòng tiếp theo nữa.

Về mặt quản trị công ty, tôi mong muốn giúp cho các nhà sáng lập trở thành những nhà lãnh đạo thực thụ. Chúng tôi chỉ sở hữu 10-20% công ty trong vòng đầu tiên, và số tối đa cũng là 30% mà thôi.

Quyền quyết định vẫn nằm ở các nhà sáng lập. Nếu chiếm tỉ lệ vốn quá cao thì mình sẽ “làm hư” nhà sáng lập hoặc vô hiệu hóa các công sức của họ. Nói tóm lại nguyên tắc của ESP là tạo mọi điều kiện tốt nhất cho startup có cơ hội thể hiện và phát triển công ty của mình.

- Quỹ đầu tư của chị là có vốn thế nào? Ngoài chị còn có những ai sở hữu?

- Hiện nay ESP Capital huy động khoảng 20 triệu USD. Các thành viên góp vốn đều là người Việt Nam, đều là những nhà sáng lập của các startup tương đối thành công trên thị trường. Quỹ có khoảng 8 thành viên, nhưng là những ai thì tôi xin phép không tiết lộ.

- Chị đã tìm được những startup tiềm năng chưa? Chị thấy cộng đồng startup của Việt Nam như thế nào?

- Hiện tại ESP Capital đã đồng hành cùng 8 startups và chúng tôi vẫn tiếp tục tìm kiểm để đầu tư thêm từ 5-10 startups trong năm nay.

ESP có chiến lược xây dựng hệ sinh thái các sản phẩm để phục vụ khách hàng một cách xuyên suốt. Chúng tôi đã đầu tư vào Canavi - một nền tảng giúp kết nối việc làm. Sau khi có việc làm, chúng ta thường quan tâm đến nhà cửa. Vì vậy ESP cũng đã đầu tư vào Homedy.com, là một nền tảng chuyên về bất động sản trực tuyến.

Cuối cùng, ở mảng giải trí, nghỉ dưỡng thì ESP cũng dang hỗ trợ cho Luxstay.net - nền tảng chia sẻ căn hộ ngắn hạn.

Ngoài những startup đã đầu tư thì tôi có được sự may mắn khi được gặp các bạn trẻ tài năng, có những kiến thức tốt và đam mê máu lửa về khởi nghiệp. Tôi đánh giá nước mình có rất nhiều bạn trẻ thông minh, có nền tảng logic, kiến thức, am hiểu về công nghệ rất nhanh.

- Uyên Vy nói rất say mê về công việc và những dự định trong tương lai. Còn cuộc sống của chị như thế nào? Bận rộn như vậy chị có thời gian dành cho chuyện tình cảm không?

- (Cười) Có chứ, nhưng đã là chuyện cá nhân thì chỉ nên dành cho cá nhân thôi. Ngoài đi làm thì tôi cũng giải trí như đi chơi với bạn bè, đi gặp các bạn mới… Nhưng mà những chuyện đó tôi ít khi nào chia sẻ nên người ta không biết thôi. Trong mỗi con người luôn có 2 khía cạnh là công việc và cuộc sống. Cái hay nhất là mình phải tự biết cân bằng.

Trong thời gian qua thì tôi cũng dành nhiều thời gian đi du lịch. Tôi rất thích đi một số nơi mà mình có thể khám phá như văn hóa ở Bhutan, văn hóa khởi nghiệp ở thung lũng Silicon (Mỹ), Nam Cực… Đi đâu tôi cũng rất thích khi được giao lưu và làm quen với bạn mới để học được rất nhiều từ kiến thức, kinh nghiệm, góc nhìn của họ.

- Từng lọt vào danh sách 30 gương mặt trẻ nổi bật châu Á - “30 under 30” của Forbes, cảm xúc của chị thế nào?

- Mình chia sẻ rất thật là khi lọt vào danh sách mình còn không biết. Đến lúc được báo đăng bài thì mới được biết.

Quan điểm của mình là không quan trọng các danh hiệu mà luôn cố gắng làm tốt nhất việc của mình. Nếu nghĩ đơn giản như vậy thì bản thân mình sẽ không bao giờ áp lực và đặt kỳ vọng quá lớn vào những thứ bên ngoài.

- Chị có nghĩa rằng mình đang làm những thứ quá to tát với con gái không? Nếu được cổ động các bạn nữ khởi nghiệp, chị sẽ nói gì?

- Rất nhiều người hỏi tôi về chuyện nghĩ sao về bình đẳng nam nữ. Tôi thường ít trả lời những câu hỏi này vì bản thân tôi nghĩ rằng nam hay nữ cũng như nhau. Cho dù là giới tính nào thì mọi người đều cần phải tập trung làm tốt công việc của mình.

Vì thế nên tôi tin rằng mỗi cá nhân đều có sự đặc biệt của riêng mình. Tôi thường ít phân biệt giới tính hay phân biệt vị trí đó phải là nam hay nữ trong công việc. Trong cuộc sống cũng vậy, khi về nhà mà thích làm việc nhà thì sẽ làm, còn không thích thì có thể làm việc khác, đơn giản vậy thôi! Tôi luôn mong mọi người hãy cảm thấy thoải mái nhất, tự nhiên nhất trong cuộc sống của mình.