Khoảng 70% khối lượng hàng hóa ở Mỹ được vận chuyển bằng đường bộ song tình trạng khan hiếm tài xế xe tải đường dài trong lúc nhu cầu vận chuyển đang tăng vọt có thể “ghìm cương” nền kinh tế Mỹ, theo Financial Times.
 |
| Xe đầu kéo tại một bãi đỗ xe tải ở thị trấn Carlisle, bang Pennsylvania, Mỹ. Ảnh: Financial Times |
Thiếu 51.000 tài xế xe tải
Cung đường có tên gọi Miracle Mile ở thị trấn Carlisle, bang Pennsylvania là một huyết mạch trong hệ thống vận tải hàng hóa Mỹ. Kết nối xa lộ liên bang 82 với xa lộ Pennsylvania Turnpike, cung đường này chỉ cách nơi sinh sống của phân nửa dân số Mỹ một đêm lái xe. Hàng ngàn xe tải chạy qua đây mỗi ngày, chở mọi thứ từ gỗ cho đến nước giải khát. Dọc theo cung đường này, có 16 nhà nghỉ bình dân, ba bãi đỗ xe tải và ba trạm dừng, nơi tài xế có thể nghỉ ngơi, tắm rửa, ăn uống và tiếp nhiên liệu.
Hiện nay, Miracle Mile cũng trở thành trung tâm tuyển dụng tài xế của những công ty vận tải đang tuyệt vọng tìm kiếm nhân sự khi ngành vận tải đường dài đang thiếu khoảng 51.000 tài xế.
Chiếc giá để tạp chí bên trong trạm dừng Petro ở Miracle Mile chất đầy những tờ bướm đăng thông tin tuyển tài xế có bằng lái thương mại (bằng lái để lái các xe tải hạng nặng bao gồm các xe đầu kéo). Các công ty vận tải như Knight Transportation, Keen Transport và ABF cũng đặt các văn phòng trên cung đường Miracle Mile để tiếp cận những tài xế muốn nhảy việc.
Tài xế Alvin Perry, người đang nghỉ ngơi tại trạm dừng Flying J trước khi tiếp tục hành trình đến bang Bắc Carolina cho biết, anh đã nhảy việc bốn lần trong hai năm qua. “Mọi người chuyển việc như cơm bữa. Tôi vừa mới chuyển việc tuần này”, anh nói.
Nếu nền kinh tế Mỹ đang vận hành với tốc lực mạnh mẽ thì ngành vận tải có thể kìm hãm tốc lực đó. Các xe tải hạng nặng vận chuyển 70% khối lượng hàng hóa của Mỹ mỗi ngày nhưng công suất hoạt động của chúng gần như đã đạt mức tối đa không phải vì thiếu xe tải mà là vì thiếu tài xế. Khi tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ xuống mức thấp 4%, người lao động Mỹ có nhiều sự lựa chọn việc làm khác nhàn nhã hơn nghề tài xế xe tải.
Cản trở tăng trưởng
Các tác động của tình trạng khan hiếm tài xế xe tải đang lan ra trong chuỗi cung ứng. Các công ty sản xuất thực phẩm và hàng tiêu dùng từ Kraft Heinz, 3M cho đến Coca-Cola và Procter & Gamble nhận thấy rằng chi phí vận tải hàng hóa gia tăng đang làm hao mòn lợi nhuận của họ. Tháng trước, tập đoàn thực phẩm khổng lồ của Mỹ General Mills cho biết chi phí vận chuyển hàng hóa tăng là một phần của nguyên nhân khiến họ phải sa thải 625 nhân viên để cắt giảm chi phí.
Các công ty năng lượng ở Texas cũng phàn nàn rằng các khó khăn trong việc tìm kiếm tài xế xe bồn đã gây trở ngại cho hoạt động khoan dầu và đưa dầu ra thị trường.
“Khan hiếm tài xế xe tải rõ ràng gây ức chế lớn đối với tăng trưởng của nền kinh tến Mỹ. Vấn đề này không thể kết thúc trong ngắn hạn vì hiện nay rất khó tìm tài xế”, Tim Fiore, một lãnh đạo ở Viện Quản lý cung ứng (ISM), có trụ sở ở bang Arizona, nói.
Tình trạng thắt chặt nguồn cung trên thị trường vận tải đang được giám sát chặt chẽ vì nền kinh tế Mỹ đã bộc lộ những dấu hiệu của sức ép lạm phát. Mức cước thuê xe đầu kéo container hàng khô trên toàn quốc đã tăng 30% trong năm nay lên mức 2,32 đô la Mỹ/dặm (1,6 km), mức cao kỷ lục từ trước đến nay, theo công ty dịch vụ vận tải trực tuyến DAT Solutions. Một công ty vận tải ở bang Bắc Carolina đã tăng mức cước lên bốn lần nhưng một số khách hàng sẵn sàng trả mức cước mới này.
Trong năm qua, cổ phiếu của các công ty vận tải ở Mỹ đã tăng nhanh gấp hai lần so với các chỉ số chứng khoán. Lương của tài xế xe tải cũng đang tăng. Theo khảo sát của Hiệp hội vận tải Mỹ (ATA), lương trung bình của xe tải chở đầy hàng trên các tuyến đường không quen thuộc đang ở mức 53.000 đô la Mỹ mỗi năm, mức thu nhập tương đối tốt đối với một công việc không cần bằng đại học.
“Tôi thực sự không thấy bất cứ giải pháp nào cho vấn đề thiếu tài xế xe tải trừ phi nền kinh tế giảm tốc và tỷ lệ thất nghiệp tăng”, John Steele, giám đốc tài chính của công ty vận tải Werner Enterprises, nói tại một hội nghị hồi tháng trước.
 |
| Mức cước thuê xe đầu kéo container hàng khô ở Mỹ đã tăng 30% trong năm nay lên mức 2,32 đô la Mỹ/dặm (1,6 km), mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Ảnh: Financial Times |
Gian nan đời lái xe tải
Lái một chiếc xe đi khắp nước Mỹ chưa bao giờ là một công việc dễ dàng. Mệt mỏi, nhàm chán và cô đơn là những cảm giác thường trực của tài xế xe tải đường dài khi họ phải rong ruổi nhiều tuần liền trên các xa lộ. Các số liệu cho thấy nghề lái xe tải có nguy cơ tử vong cao hơn cả nghề cảnh sát do tai nạn thường xuyên xảy ra.
Song không phải ai cũng có thể bước vào nghề này. Để có thể lái xe đầu kéo, các tài xế phải tham gia một khóa học kéo dài sáu tuần với chi phí vài ngàn đô la Mỹ để lấy bằng lái thương mại nhóm A. Để có thể lái qua xa lộ liên bang, tài xế xe tải phải từ 21 tuổi trở lên, do vậy, những học sinh mới tốt nghiệp phổ thông trung học không có cơ hội để trở thành tài xế xe tải nhanh chóng được.
Các công ty vận tải cũng yêu cầu các tài xế xe tải mới gia nhập phải vượt qua các cuộc xét nghiệm ma túy bằng nước tiểu và cả nang tóc để giúp phát hiện dấu vết sử dụng ma túy từ vài tháng trước đó. Quy định này khiến nhiều tài xế bị loại vì họ chỉ mới bỏ ma túy trong thời gian gần đây.
Tài xế xe tải John Snyder thừa nhận nghề tài xế xe tải không dành cho tất cả mọi người. Với 42 năm trong nghề và đã lái hàng triệu km qua 46 bang của nước Mỹ, ông quá hiểu tính chất gian nan của công việc. Ông thường không có mặt ở nhà vào các dịp lễ Tạ ơn, Giáng sinh.
Snyder, người đã trải qua ba cuộc hôn nhân, nói: “Tôi đã không dự được lễ tốt nghiệp của các con tôi. Nghề xe tải mang lại một mức thu nhập tốt nhưng tạo ra một cuộc đời khắc nghiệt. Cần phải hy sinh cá nhân rất nhiều để gắn bó với công việc. Đó là lý do tại sao nghề này đang thiếu người”.
Theo ATA, chỉ 4% tài xế xe tải đường dài dưới 25 tuổi, cho thấy ngành vận tải không hấp dẫn đối với những người lao động trẻ khi họ có nhiều sự lựa chọn khác trong các ngành như xây dựng, năng lượng.
Theo Lê Linh/TBKTSG
