Thảo luận tại Quốc hội về dự án Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở sáng 14-6, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhận định nhìn lại các "đại án" tham nhũng thời gian qua thì mục đích của dự án luật là chính xác và nếu làm tốt dân chủ cơ sở sẽ tránh được vi phạm phải xử lý như vừa rồi.
Ông dẫn ví dụ vụ kit xét nghiệm Việt Á, nếu thực hiện dân chủ cơ sở, công khai thông tin Nhà nước phải mua của Việt Á với giá như thế và hải quan cũng công khai thông tin hàng chuyến, hàng tháng Việt Á nhập kit xét nghiệm từ Trung Quốc về bao nhiêu, với giá 0,955 USD/kit, thì chắc chắn không để các địa phương, CDC các tỉnh phải mua với giá Việt Á bán.
Hoặc vụ cựu chủ tịch UBND TP Hà Nội (Nguyễn Đức Chung - PV) mua chế phẩm Redoxy-3C để xử lý ô nhiễm nước, nếu công bố công khai cho người dân biết nước hồ này phải xử lý bằng hóa chất này, được mua ở đâu, đơn vị nào cung cấp cho TP thì chắc chắn không thể kéo dài từ năm 2016 đến 2020 mới phát hiện sai phạm.
Tất cả các vụ án tham nhũng, từ đặt máy xét nghiệm trong bệnh viện, đấu thầu thiết bị y tế, mua bán tài sản công... đều giống nhau ở chỗ thực hiện rất đúng quy trình, có đầy đủ các cơ quan chức năng tham gia định giá... nhưng cũng đều không minh bạch, không được công khai cho người dân biết. Khi có sai lầm, người dân chỉ nghe thông tin đồn thổi, không chính thống, để rồi đồn thổi lại thành sự thật.
"Nếu công khai cho dân biết thì tất cả những vụ này đều có thể được ngăn chặn từ trước", ông Cường nêu.
Từ đó, đại biểu Hà Nội đề xuất 2 nội dung liên quan tới việc công khai và phương thức công khai: công khai các nguồn lực công, liên quan tới người dân, trừ những điều thuộc bí mật nhà nước có quy định cấm không được công khai.
Về phương thức công khai, ông Cường nói dự thảo luật nêu 8-10 kênh, có đại biểu nói không nên quy định công khai trên loa, hay Viber, Zalo... Ý kiến này theo ông Cường là đúng, bởi hôm nay có Zalo thì hôm sau có cái khác, nếu chỉ quy định như thế sẽ không bao giờ theo kịp sự phát triển của xã hội.
Do vậy, ông đề nghị không quy định phương án cụ thể mà quy định người quản lý có trách nhiệm lựa chọn phương thức thông tin, đảm bảo một tỉ lệ tối thiểu người dân được biết thông tin.
Thanh tra nhân dân là chế định “cực kỳ hình thức”
Nêu ý kiến về quy định thanh tra nhân dân trong dự thảo luật, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho hay nếu ông đề nghị không quy định thanh tra nhân dân nữa chắc nhiều ý kiến không tán thành. Đồng thời, ông nêu rõ thanh tra nhân dân là chế định “cực kỳ hình thức” và lâu nay dường như “bỏ quên” trong Luật thanh tra.
Đại biểu cho hay đến thời điểm này ông cũng chưa hình dung được trong Văn phòng Quốc hội ai đang là trưởng ban thanh tra nhân dân và địa phương cũng vậy.
Đi vào cụ thể, ông phân tích dự thảo luật xác định gắn thanh tra nhân dân với Mặt trận Tổ quốc và ở cơ quan, đơn vị thì gắn với công đoàn. Hoạt động của thanh tra nhân dân phụ thuộc vào Mặt trận Tổ quốc, công đoàn. Trong khi ở xã, phường, thị trấn đã có HĐND, ban giám sát đầu tư xây dựng cơ bản.
“Có cần thiết phải xây dựng nhiều mô hình cơ quan thực hiện chức năng giám sát, kiểm tra không?”, ông An băn khoăn. Từ đó, ông đề nghị cân nhắc kỹ quy định về thanh tra nhân dân trong dự thảo luật và nếu ở chương 5 dự thảo “chưa đầy đủ và sẽ đi vào tình trạng hoạt động rất hình thức”.
