"Một quyết định đầu tư trên TV kéo dài vài phút. Một quyết định đầu tư ngoài đời thực kéo dài hàng tháng trời."
Theo luật chơi của Shark Tank, các Shark không được biết trước bất kỳ thông tin gì về doanh nghiệp. Điều này đẩy các Shark vào tình thế rằng họ ra quyết định dựa vào một lượng thông tin rất hạn chế dựa vào những gì các startup trình bày tại buổi ghi hình.
Vì thế, giống như bất cứ một quyết định đầu tư nào khác, cần phải có quá trình thẩm định doanh nghiệp (Due Dilligence – DD) diễn ra sau đó để xác nhận những "sự thật và con số" được các startup trình bày khi pitching, trước khi các nhà đầu tư quyết định rót vốn.
Theo kết quả khảo sát 237 startup tham gia cả 7 mùa Shark Tank America của tờ Forbes vào năm 2016, tỷ lệ các startup gọi được vốn là 57% (trong đó có 30% deal có thay đổi điều khoản rót vốn so với những gì đã thỏa thuận trên truyền hình).
Tỷ lệ DD thành công của Shark Tank Australia: Chưa tới 1/7 startup thực sự được rót vốn
Nguồn: Forbes.com
Trong khi đó, một phiên bản khác của Shark Tank là Shark Tank Australia thì tỷ lệ DD thành công lại cực thấp: 4/27, tức chưa tới 1/7 startup thực sự được rót vốn.
Tỷ lệ đầu tư của từng Shark cũng rất khác nhau. Mark Cuban được tờ Forbes gọi là "vị Shark tuyệt vời nhất của Shark Tank America, vì ông tỏa sáng sau khi máy quay đã đóng."
Nguồn: Forbes.com
Trong 32 thương vụ vị Shark này bắt tay trên truyền hình, chỉ có 4 deal thất bại, 4 deal thay đổi điều khoản, còn lại đều được vị Cuban rót vót với nguyên các thỏa thuận ban đầu.
Trong khi đó, Shark Kevin O’Leary của Shark Tank America tiết lộ trên tờ The New York Post rằng trong số hơn 12 deal mà ông bắt tay trong season của Shark Tank, vị Shark này chỉ kỳ vọng rót vốn cho 3 – 4 doanh nghiệp: "Tôi chỉ đầu tư vào 1/3 startup mà tôi bắt tay trên TV."
DD thất bại, do startup hay do Shark?
Shark Kevin O’Leary của Shark Tank America cho hay: "Khi tôi thực hiện thẩm định doanh nghiệp, mối quan tâm hàng đầu của tôi luôn luôn là các con số. Họ có thêm thắt vào không. Dòng tiền có giống như những gì họ trình bày không. Có nguồn tiền ẩn nào mà họ chưa đề cập đến không."
"Các doanh nghiệp luôn luôn nói về doanh thu, nhưng khi thẩm định thì các Sharks thường phát hiện ra con số thực tế không giống những gì đã trình bày" - Shark Barbara Corcoran
Barbara Corcoran, một vị Shark khác trả lời trên Inc.com rằng trên truyền hình, các doanh nghiệp luôn luôn nói về doanh thu, nhưng khi thẩm định thì họ thường phát hiện ra con số thực tế không giống những gì đã trình bày. "Đó là một kiểu hành vi khiến thương vụ thất bại," Corcoran nói.
"Đôi khi là do các vấn đề về pháp lý – bằng sáng chế mà các doanh nghiệp nói rằng họ sở hữu thực tế thuộc về một người khác.
Những giấy tờ về doanh nghiệp cũng nói lên rất nhiều về người quản lý. Sổ sách tài chính không hợp lý chẳng hạn, điều này rất khó để đầu tư," vị Shark này nói thêm.
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng nguyên nhân DD thất bại đến từ phía các Sharks. Tờ Forbes sau khi liên lạc với 237 startup trong 7 mùa Shark Tank America, nhận định:
"Đôi khi các Shark dừng lại hoặc thay đổi các điều khoản về tỉ lệ/lượng tiền đầu tư, mà sự thay đổi này khiến việc chấp nhận đầu tư trở nên không thể với các startup. Một số startup nói rằng nhận thêm các điều khoản không có lợi cho mình."
DD thường kéo dài bao lâu?
Khi bắt đầu DD, Shark Corconran của Shark Tank America trao cho các starup 20 câu hỏi về chính doanh nghiệp đó để trả lời. Sau đó, một team sẽ được Corconran giao cho nhiệm vụ phân tích từng ngóc ngách về ý tưởng, công ty.
Một startup được đầu tư bởi Corconran cho rằng bên này trao đổi với Corcoran 1 tuần/lần và có những cuộc họp qua Skype hàng quý. Một Shark khác của Shark Tank America, O’Leary, cho biết thuê 3 nhân viên full-time và 4 thực tập sinh để xem xét các thương vụ.
Ngoài ra, theo Forbes, trong trường hợp có nhiều hơn 1 Shark tham gia vào 1 deal, mỗi Shark sẽ thực hiện thẩm định riêng. Trong một mùa Shark Tank America, Shark Corcoran và Mark Cuban từng đồng ý đầu tư vào một sản phẩm trẻ em, nhưng sau quá trình DD riêng, Corcoran không đầu tư còn Mark Cuban thì quyết định rót vốn.
Nhưng thời gian DD thường kéo dài bao lâu?
Có trường hợp DD tại Shark Tank Australia kéo dài tới tận… 9 tháng.
"Một quyết định đầu tư trên TV kéo dài vài phút. Một quyết định đầu tư ngoài đời thực kéo dài hàng tháng trời," một startup nói trên tờ The Washington Post.
Còn tờ New York Post thì nhận định: "Rất nhiều thương vụ thất bại sau quá trình thẩm định kéo dài hàng tháng ròng, sau khi các Shark kiểm tra báo cáo tài chính, sản phẩm, và "tìm hiểu" về phẩm chất, mục tiêu của các startup.
Steve Baxter – một Shark trên Shark Tank Austalia tiết lộ với truyền thông: "Quá trình DD trung bình kéo dài 4 tháng." Có trường hợp DD tại Shark Tank Australia kéo dài tới tận… 9 tháng.
Tuy nhiên, tờ Forbes cho hay nhiều startup thất bại sau DD vẫn nói rằng họ cảm thấy rất biết ơn những trải nghiệm tại Shark Tank. Nhiều người nhắc đến cơ hội được quảng bá hình ảnh, các bài học về kinh doanh họ có được và mối quan hệ họ xây dựng được với Shark.
Cũng theo Forbes, các Shark trên Shark Tank America đều cho rằng niềm vui đích thực của một Shark trong chương trình này, không phải tìm ra các cơ hội đầu tư tiềm năng, mà là "cung cấp kiến thức và chỉ dẫn cho những nhà khởi nghiệp trẻ, đầy ý chí và đam mê."
Quỳnh
Theo Trí Thức Trẻ
