Thủ tướng: Việt Nam phải là trung tâm đồ gỗ và nội thất của thế giới

Báo cáo kết quả 10 năm thực hiện Nghị quyết tam nông, Phó ban Kinh tế Trung ương Cao Đức Phát cho biết, Ban bí thư Trung ương khoá X đã thành lập Ban chỉ đạo đề án "Chương trình thí điểm xây dựng mô hình nông thôn mới thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa" giai đoạn 2008-2010; ban hành chỉ thị về thực hiện một số nhiệm vụ cấp thiết trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Quốc hội đã ban hành 31 Luật, 11 Nghị quyết, tổ chức 4 đợt giám sát nội dung liên quan. Thủ tướng cũng đã phát động phong trào thi đua "Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới".

Theo ông Phát, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nền nông nghiệp đã có nhiều tiến bộ cả về quy mô và trình độ sản xuất. Nông nghiệp chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa cạnh tranh quốc tế. Một số nông sản đã khẳng định được vị thế và khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới. Thu nhập bình quân đầu người mỗi năm ở nông thôn tăng gần 3,5 lần, từ hơn 9 triệu đồng năm 2008 lên 32 triệu đồng năm 2017. Khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn thu hẹp từ 2,1 lần năm 2008 còn 1,8 lần năm 2017. Tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm bình quân 1,5% mỗi năm, riêng ở các huyện nghèo giảm tới 4%/năm.

Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn cũng đánh giá, xuất khẩu nông sản của Việt Nam phát triển mạnh trong 10 năm qua. Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản tăng từ gần 16,5 tỷ USD năm 2009 lên gần 36,4 tỷ USD trong năm 2017. Các mặt hàng chủ lực gồm gạo, cà phê, cao su, sản phẩm từ cao su, chè, hạt điều, gỗ và sản phẩm từ gỗ, mây tre, cói... Những năm qua, nông nghiệp liên tục xuất siêu với mức bình quân 8 tỷ USD mỗi năm, giai đoạn 2008-2017.

Nông nghiệp cũng có chuyển dịch rõ rệt về cơ cấu ngành hàng xuất khẩu theo hướng tăng tỷ trọng mặt hàng gỗ, rau quả, điều, giảm tỷ trọng mặt hàng thủy sản, lúa gạo. Giai đoạn 2009-2017, cơ cấu thị trường xuất khẩu các sản phẩm nông lâm thủy sản của Việt Nam có sự thay đổi và định hướng nhiều hơn đến thị trường yêu cầu chất lượng cao như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Australia, Canada.

Tuy nhiên, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn cũng khẳng định, nông sản Việt Nam xuất khẩu nhiều nhưng giá trị thấp vì 50% còn ở dạng thô, phụ thuộc vào một số thị trường lớn. Chất lượng một phần nông sản xuất khẩu của Việt Nam chưa đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và yêu cầu kỹ thuật của các nước nhập khẩu; chưa thực sự tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, tỷ lệ sản phẩm có thương hiệu còn ít.

Vì vậy, Viện cho rằng thời gian tới nông nghiệp Việt Nam không thể tiếp tục duy trì lợi thế bằng khai thác tài nguyên và giá rẻ, phải chuẩn bị năng lực cạnh tranh khi tham gia hội nhập quốc tế ngày một sâu rộng. Việt Nam cần phát triển công nghiệp chế biến nông lâm thủy sản, xây dựng chuỗi liên kết giá trị và có chính sách bảo hiểm thích hợp để xử lý rủi ro; cơ cấu lại sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường thế giới, tăng thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, thực phẩm chế biến, đồ nội thất, sản phẩm hữu cơ...

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại triển lãm sản phẩm nông nghiệp ngày 27/11. Ảnh: VGP

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, thực hiện nghị quyết tam nông đã đưa đời sống của nông dân phát triển, không ai bị bỏ lại phía sau. Tổ chức sản xuất nông nghiệp đã được đổi mới mạnh mẽ, phù hợp hơn với cơ chế thị trường, hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ. Có 50.000 doanh nghiệp làm việc liên quan đến nông nghiệp, nông thôn. "Nông nghiệp đã được đặt chân vào thị trường năm châu bốn biển", ông Phúc nói.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng cho rằng còn nhiều tồn tại, dù được ưu ái tổng GDP ngành nông nghiệp đóng góp cho nền kinh tế ất ít. Cả nước có hơn 33 triệu hecta đất nông nghiệp nhưng hiệu quả không cao, số doanh nghiệp nông nghiệp chỉ chiếm 1% của cả nước, chủ yếu quy mô nhỏ và siêu nhỏ...

"Hàng nông sản Việt Nam chủ yếu vẫn đang xuất thô, chưa qua chế biến, tỷ lệ thải loại rất cao, kết cấu hạ tầng phục vụ bảo quản chế biến chưa tốt, vẫn còn tình trạng sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu quá mức", Thủ tướng nói và nhấn mạnh phải hướng nền nông nghiệp Việt Nam sạch, an toàn, nghiêm trị những kẻ đưa phân bón, thuốc trừ sâu quá mức vào sản phẩm tiêu dùng.

Để tiếp tục chủ trương đẩy mạnh thực hiện phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong thời gian tới, Thủ tướng cho rằng phải sử dụng bền vững tài nguyên đất nông nghiệp, lâm nghiệp, tài nguyên nước phục vụ nông nghiệp và chủ động ứng phó khí hậu. Đầu tiên là chuyển đất lúa sang trồng cây công nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản...

"Đề nghị Ban chỉ đạo kiến nghị với Bộ Chính trị, Chính phủ quy định về tích tụ ruộng đất, chuyển bớt một phần diện tích đất lúa sang trồng sầu riêng, bưởi, cam... trên cơ sở vẫn đảm bảo an ninh lương thực", Thủ tướng nói.

Ông cũng cho rằng, rừng và đất rừng phải tính toán lại để Việt Nam là trung tâm đồ gỗ và nội thất của thế giới từ gỗ rừng trồng. Bên cạnh việc bảo vệ tốt rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, cần tính toán không để tình trạng có 14 triệu ha rừng nhưng đóng góp cho phát triển nông nghiệp thấp, người dân sống dưới rừng còn khó khăn.

"Lai Châu, Điện Biên, Đăk Nông có rừng và đất rừng lớn, nhưng đói nghèo và phá rừng cũng nhiều. Nếu rừng trồng với kích cỡ gỗ lớn, trong 10 năm thì 90% có độ che phủ. Khi đó, chúng ta có nguyện vọng xây dựng trung tâm nội thất thế giới từ gỗ rừng trồng", Thủ tướng nói và kể chuyện đầu tháng 11 vừa qua tham dự hội chợ nhập khẩu quốc tế Trung Quốc, khi hỏi thích sản phẩm gì của Việt Nam nhất, họ nói là đồ gỗ Việt Nam.

Người đứng đầu Chính phủ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khơi dậy tính tự lực của người nông dân, vì nếu nông dân ỷ lại thì không thể thành công. Dẫn lại lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói nông nghiệp là gốc, là nền tảng cơ bản để phát triển đất nước và nông dân ta giàu thì nước ta mới giàu, nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh, Thủ tướng đề nghị đảng, nhà nước tiếp tục đổi mới tư duy, nhận thức trong phát triển nông nghiệp, tạo đột phá và thành công hơn nữa trong phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Ông cho rằng, kinh tế nông nghiệp phải hội nhập sâu rộng, phải nhận diện rõ cơ hội, thách thức trong tình hình mới để đề xuất hướng chiến lược phát triển. "Thế giới đang chuyển mình, châu Á đang cạnh tranh từ bán buôn đến bán lẻ. Mình làm nông nghiệp nên phải đặt ra lợi thế so sánh để thành công. Điều đầu tiên là phải khắc phục những tồn tại, yếu kém, áp dụng mạnh mẽ tiến bộ của kỷ nguyên số trong nông nghiệp, như internet vạn vật, thanh toán điện tử..., khắc phục nền sản xuất nhỏ lẻ, manh mún", Thủ tướng nhấn mạnh.

Người đứng đầu Chính phủ cũng nêu quan điểm, phải phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ từ trung ương đến địa phương, để người dân trên thế giới và gần 100 triệu dân Việt Nam yên tâm với sản phẩm nông nghiệp do Việt Nam làm ra. Nông nghiệp cũng phải thực hiện theo hướng sản phẩm hỗ trợ chữa bệnh vì hiện các bệnh đái tháo đường, tim mạch, huyết áp, ung thư... ngày càng nhiều.

Thủ tướng cũng cho rằng, công cuộc xây dựng nông thôn mới phải toàn diện, đi vào chiều sâu, gắn với đô thị hoá bảo vệ môi trường, đem lại giá trị vật chất tinh thần cho người dân, phù hợp với từng vùng miền. Hiện nay, các thị tứ, thị xã thành phố thuộc tỉnh đều có kế hoạch mở rộng để đô thị hoá mạnh mẽ theo quy hoạch khu vực nông thôn.

"Đây là việc rất quan trọng để chuyển bớt nông dân ra đô thị. Khi trả lời chất vấn Quốc hội tôi đã nhấn mạnh vấn đề phát triển đô thị rất manh mún. Chúng ta không lo là không có việc làm, họ tự nuôi lấy, dịch vụ sẽ xuất hiện khi có quy hoạch phát triển", ông nói.